Oranjes kozen hofprediker uit midden van de kerk

Met de dood van koningin Wilhelmina in 1962 werd het instituut hofprediker afgeschaft. Na ruim vier eeuwen kwam er een eind aan deze functie. Wie was hij en wat deed hij? Dr. Janneke de Jong-Slagman over de plaats en betekenis van de hofprediker.

Een hofprediker is de officiële geestelijke aan het hof. Hij werd door de vorst benoemd en had rechten en plichten aan het hof. Alle andere geestelijken die het hof bezochten of van wie incidenteel diensten gevraagd werden, waren dus geen hofprediker.

Over de Nederlandse hofpredikers zijn veel verhalen te vertellen: over Jean Taffin, een hofprediker van Willem van Oranje, die dagelijks godsdienstoefeningen hield aan het hof; over Amalia van Solms en haar hofprediker Petrus van Balen met zijn ‘roomse sympathieën’; over de steenrijke hofprediker Jean Royer, die prins Willem IV hielp aan een kostbare boekencollectie. Over Chantepie de la Saussaye, die naar Rusland reisde om Willem II en Anna Paulowna in het huwelijk te bevestigen; over hofprediker Ruitenschild, die commentaar kreeg op de ‘onbewimpelde zaligspreking van koning Willem II’ in zijn rouwpreek; over de door Réveilfiguren bewonderde Boucher, die alleen benoemd werd omdat Willem III in 1853 zijn protestantse imago wilde oppoetsen; over Van Koetsveld, die in twaalf jaar tijd vijf rouwdiensten in Delft moest leiden enzovoort.

De eerste geestelijke van de Oranjes was een rooms-katholieke kapelaan, die in 1553 voor 36 gulden per jaar in dienst was van Willem van Oranje. Daarna was er steeds sprake van hofpredikers uit de Waalse kerk, de oudste gereformeerde kerk van ons land, die de Franse taal bezigden.