column
Overbodig
Onlangs las ik eindelijk de boeken van de bejubelde Israëlische historicus Yuval Noah Harari. Harari werd bekend met Sapiens, waarin hij de geschiedenis van de mensheid beschrijft.
Het komt er op neer dat wat de biologie vertelt, de ultieme waarheid over de mens is. De mens onderscheidt zich vooral van de dieren door het vermogen verhalen te vertellen. Fictie houdt groepen bijeen en maakt dus samenwerking mogelijk.
In zijn jongste boeken, Homo deus en 21 lessen voor de 21e eeuw, schetst Harari hoe kunstmatige intelligentie en klimaatverandering het menselijke leven compleet zullen veranderen. Hij ziet een bovenklasse ontstaan van mensen die het kunnen betalen om hun lichaam te verbeteren met kunstmatige intelligentie. Aan de andere kant van de tweedeling bevindt zich een onderklasse die het ergst denkbare overkomt. Dat is niet onderdrukking of ondervoeding, maar overbodigheid. Omdat robots steeds meer zullen kunnen, ontstaat er een klasse van mensen die eigenlijk niets meer te doen hebben en niets creatiefs meer kunnen bijdragen. Wat zou er eigenlijk op tegen zijn als robots of supermensen de gewone mensen zouden behandelen zoals wij dieren zoals varkens of vliegen behandelen: weg ermee als ze vervelend zijn, gebruiken als ze nuttig zijn?
Wat mij verbaast, is niet zozeer Harari’s toekomstbeeld als wel de populariteit en impact van zijn denkbeelden. Harari weigert resoluut alles wat niet strikt biologisch aantoonbaar is, te aanvaarden. Dat staat echter haaks op onze dagelijkse levenservaring en op ons mens-zijn zelf. De complete, rijke levenservaring wordt gereduceerd tot een biologisch-wetenschappelijk perspectief. Wat mij betreft ligt hier het echte front in de discussie over evolutie: de pretentie van sommige natuurwetenschappers dat de biologie ons de ultieme waarheid over de mens leert. Er is nog zoveel meer.
De werkelijkheid volgens Harari kent geen kerstfeest. Op Kerst blijken wij mensen meer te zijn dan wezens in een strijd om te overleven. God ziet naar mensen om, omdat Hij hen liefheeft. God is mens geworden. Geen kunstmatige intelligentie krijgt dat klein.
A. Huijgen