Pastorie van Mastland

C.E. van Koetsveld (1807-1893) was een 19-eeuwse predikant die ook als schrijver faam genoot. Met ernst en humor beschrijft hij in ‘Schetsen uit de pastorie te Mastland’ de eerste vijf jaar van zijn predikantschap in Westmaas, schrijft O.W. Dubois.

Van Koetsveld – hierin verwant met Réveil-figuren als Heldring en Pierson – is tevens bekend geworden door zijn grote sociale bewogenheid. Deze culmineert, zo schrijft zijn invoelende biograaf A.J. Onstenk, in zijn liefde voor de verstandelijk gehandicapte medemens.

In ons land is hij een van de eersten die in de verstandelijk gehandicapte weer het schepsel van Gods geslacht ziet en de stoot geeft tot het ‘debielen-en imbecielen onderwijs’. Met steun van de sociaal voelende koningin Sophie sticht hij in 1855 in Den Haag de eerste Nederlandse Idiotenschool.

In theologisch-wetenschappelijk opzicht is Van Koetsveld eveneens een man van betekenis. Hij behoort tot de evangelische middenpartij, een groep die met oprechte overtuiging en diepe ernst strijdt voor de zuivere boodschap van het profetisch en apostolisch Woord. Zijn exegetische studie De Gelijkenissen van den Zaligmaker (1858) oogst internationale erkenning en de Groninger universiteit verleent hem een eredoctoraat in de theologie.

In de vaderlandse letterkunde heeft Van Koetsveld blijvende roem verworven met zijn bundel Schetsen uit de pastorie te Mastland (1843). Hierin beschrijft hij – met een mengeling van ernst en humor – de eerste vijf jaar van zijn predikantschap in de Zuid-Hollandse gemeente Westmaas, gelegen in de Hoekse Waard.

Bij humor moeten we hier overigens niet denken aan het soort dat alleen dwaze contrasten opmerkt in de mensenwereld. Bij Van Koetsveld is veeleer sprake van hoge humor, zoals dat past bij zijn persoon en ambt. Hij is zich bewust van de kloof tussen ideaal en werkelijkheid die, naar Onstenks woorden, in het intellectuele spel van de humor wordt overwonnen.

Lees de volledige tekst in De Waarheidsvriend van 21 augustus 2015.