Het doet ertoe welke plaats de leer van de uitverkiezing inneemt in een geloofsbelijdenis en in een catechismus. In het leerboekje van ds. Hellenbroek komt de uitverkiezing meteen aan bod en bepaalt de inhoud van zijn onderwijs. Het blijkt daarin af te wijken van de Nederlandse belijdenisgeschriften.
We maken nu de overstap van Engeland naar ons land, van Westminster 1647 naar Rotterdam 1706. In dit jaar verschijnt het leerboekje voor de catechese: Voorbeeld der goddelijke waarheden. Voor eenvoudigen, die zich bereiden tot de belijdenis des geloofs, van de hand van ds. Abraham Hellenbroek (1658-1731). Als we dit catechisatieboekje vergelijken met de Kleine Catechismus van Westminster (Shorter Catechism), dan zien we tot onze verrassing een grote mate van overeenkomst. Dat was ook al enigszins het geval met een eerder leerboekje in Rotterdam, Kort Voorbeeld (1665). Dat betreft zowel de indeling als de inhoud van de boekjes.
Grote dominantie
Mijn gedachte is dat Hellenbroek zich bij het schrijven van zijn leerboekje heeft laten inspireren door de Kleine Catechismus van Westminster. Zo verwonderlijk is dit niet, als wij bedenken hoeveel Engelse geschriften in het Nederlands vertaald zijn. Dat is ook het geval met de Grote en Kleine Catechismus van Westminster, bijvoorbeeld door Tobias Velthusius in 1654. In dit perspectief moeten we de verschijning van het Voorbeeld van Hellenbroek zien.
Wat ons dan onmiddellijk opvalt, is dat de leer van de predestinatie, evenals in de Westminster catechismi, in het catechisatieboekje van Hellenbroek ook een grote plaats inneemt. Ik denk te kunnen zeggen dat de inhoud van zijn leerboekje erdoor bepaald wordt. Precies hierin zijn de Westminster catechismi het voorbeeld voor Hellenbroek.
In vroegere leerboekjes in ons land, zoals die van ds. C. Streso (1641) of ds. G. Saldenus (1667) en anderen vindt men deze dominantie van de predestinatie niet.
Lees de volledige tekst van dit artikel in De Waarheidsvriend van donderdag 18 augustus 2022. Neem een jaarabonnement (€ 49,95). Als welkomstgeschenk ontvangt u De Waarheidsvriend twee maanden gratis. Of maak gebruik van onze actie en lees De Waarheidsvriend vier maanden voor € 10,-!
