Veel mensen reizen in de zomer naar Frankrijk. Onderweg naar hun vakantiebestemming razen ze via Maastricht, Luik, Metz, Nancy, Dijon naar Lyon, en daarna vaak nog verder: naar de Alpen of naar de stranden van de Middellandse Zee. Niet zo verstandig. Je rijdt zoveel moois voorbij. Neem nu Dijon, de hoofdstad van het departement Côte-d’Or.
Het was in de vijftiende eeuw het centrum van het Bourgondische Rijk. Een voorname stad met oude kerken, grote pleinen en statige gebouwen. In deze stad blijken enkele protestanten samen te komen in een heus kerkgebouw aan de Boulevard de Brosses, de ‘Temple Lúthero-Réformé de l’Eglise protestante unié de France’, zoals een bordje vermeldt.
Aan één tafel
Mijn vrouw en ik wandelden op zondag 26 juni vanaf de stadscamping daarnaartoe. We werden getroffen door de eenvoud en de blijdschap. Misschien helpt het dat ons Frans niet zo best is, zodoende weet je niet van mogelijke spanning. Maar toch: je ziet dat de helft van de ongeveer zestig aanwezigen een zwarte huidskleur heeft, mensen afkomstig uit vroegere Franse koloniën in Afrika. Zij zingen met handgeklap en trom.
De Franse predikant, een blanke man, preekt over de wonderlijke uitdeling van vijf broden en twee vissen. Al prekende geeft hij een overzicht van de verschillende opvattingen van Zwingli, Luther en Calvijn over de manier waarop Christus aanwezig is in het heilig avondmaal. Wat moeten die ‘Afrikanen’ daar nu mee, dacht ik. Als ik het goed heb opgepikt, bedoelde de predikant te zeggen dat ze uiteindelijk aan één tafel zullen zitten in het Koninkrijk.
De preek werd afgesloten met klassiek orgelspel op hoog niveau. De zwarte gemeenteleden zingen nog eens uitbundig, nu niet alleen in het Frans, ook in hun eigen taal. Kortom, een mix van allerlei culturen en stijlen en talen, op een ontspannen – en ook wel wat rommelige – manier. Een beetje met de Franse slag, maar levend. Opmerkelijk: de kinderen, die tijdens de preek naar de kindernevendienst gingen, waren allen zwart, er was niet één blanke bij. Zegt dat iets over de toekomst van de kerk in Europa?
Eenheid
U hebt ook wel zulke ervaringen, denk ik. Waarom u hiermee dan lastig vallen? In de aanloop naar mijn vakantie waren de maanden zwanger van verlangen naar eenheid onder christenen. Ik bedoel niet die slappe ‘oecumene van het hart’, waarbij een-zijn gebouwd wordt op het drijfzand van eens-zijn, elkaar aanvoelen, elkaar herkennen, elkaars documenten ondertekenen. Ik bedoel niet allerlei platforms waarin christenen elkaar op de hoogte houden van wat er in hun eigen kring gebeurt – al ben ik blij dat er over kerkmuren heen contacten zijn. Ik bedoel: de eenheid van de ene kerk, de eenheid die ons gegeven is in Christus. Er is immers maar één Christus, en daarom is er maar één kerk. Er is maar één Hoofd en daarom maar één lichaam. In Dijon werd het verlangen daarnaar gevoed.
Verlangen
Komen we verder dan alleen verlangen? Het is een ‘verscheurd verlangen’ – de titel van de jubileumuitgave van het Contact Orgaan Gereformeerde Gezindte (2013). Dat COGG had al in 1996 een ‘Ecclesiologische Consensus’ opgesteld. Het ligt bij velen in de la. De afgescheiden kerken kregen in 2019 een kans om samen één opleiding voor predikanten op te zetten, de Gereformeerde Theologische Universiteit. Dat had een opstap kunnen zijn naar meer. Dat ging al van de la naar de oudpapierkliko. In 1971 verscheen het ‘Getuigenis’, een hoopgevend document. In 1973 verscheen de bundel Tien keer gereformeerd. Er wordt dus al heel lang met elkaar gepraat. Intussen nam sindsdien het aantal gereformeerde kerkverbanden alsmaar toe.
En toch: ik hoor om mij heen verlangen naar eenheid van de kerk, eenheid in waarheid, in Christus. Ik beluister dat zelden op officieel niveau, eerder in de wandelgangen, in persoonlijke ontmoetingen. Het besef begint door te dringen dat de innerlijke weerloosheid tegen de tijdgeest mede veroorzaakt is door de onderlinge verdeeldheid van gereformeerde christenen. Zij die in 1834 en 1886 – biddend – gebleven zijn in de Hervormde Kerk, hebben dat voorvoeld.
Weigeren
Uit vele geperste druiven vloeit één wijn. Dat lezen we allemaal bij de viering van het heilig avondmaal. Tegelijk weigeren we het om dat samen te vieren. Wie zou niet wenen? Dat zinnetje werd vaak een dooddoener, uitlopend op krokodillentranen. En toch: ik kan maar niet loskomen van de gedachte aan Christus, de wenende Borg: Ik heb u bijeen willen vergaderen… Over pijnlijk verlangen naar eenheid gesproken.
Geïnteresseerd in meer lezenswaardige artikelen? Neem een jaarabonnement (€ 49,95). Als welkomstgeschenk ontvangt u De Waarheidsvriend twee maanden gratis. Of maak gebruik van onze actie en lees De Waarheidsvriend vier maanden voor € 10,-!