Pompoen met kaarsje erin
Op 31 oktober staan reformatorische christenen stil bij de Hervorming. Maar diezelfde datum is veel bekender vanwege Halloween. Kinderen zetten een masker op, dragen een opengesneden pompoen met een kaarsje erin. Bijbehorende griezelelementen maken het feest af. Wat is Halloween eigenlijk?
Eerst een stukje geschiedenis. De wortels van Halloween komen uit een oude Keltische religie in Groot-Brittannië, met name in Ierland. Nog voordat het Evangelie kwam, bestond er een heidense natuurgodsdienst. De Keltische kalender begon met 1 november. Dan is 31 oktober dus de oudejaarsavond. De oogst is binnen, het oog wordt gericht op het nieuwe zaaiseizoen. Maar eerst komt de winter, de dood. Daar moet je doorheen, wil er ooit nieuw leven groeien.
Geesten vereren
De Kelten verbonden dat met de gedachte dat op 31 oktober de geesten van degenen die in het afgelopen jaar gestorven waren, probeerden om hun lichaam weer in beslag te nemen. Daarom legde men voedsel op de graven: daardoor zouden de geesten van de overledenen worden aangetrokken.
De naam ‘Halloween’ komt van Hallow-e’en, een verbastering van All Hallows Eve (Allerheiligenavond). Dat verklaart waarom de avond van Allerheiligen op 1 november valt. In grote delen van de wereld gaan rooms-katholieke christenen nog altijd op 1 en 2 november naar de begraafplaats om daar eten te brengen en samen te eten. Er wordt dan ook gebeden voor de overledenen, in de hoop dat de tijd in het vagevuur verkort wordt.
Nieuwe doorstart
Nu in Europa het laagje christelijke beschaving is afgebladderd, steken allerlei oude heidense rituelen de kop weer op. Griezelen met overledenen is helemaal ‘in’, bijvoorbeeld in horrorfilms. Natuurlijk denken mensen niet meer aan de Kelten. Maar in feite geven we een nieuwe doorstart aan het oude heidendom: de oogst, de voorspoed, het vieren van het leven, het vitalisme, altijd jong willen zijn en blijven en de huiver voor de dood.
Op 31 oktober droegen de Keltische priesters de mensen op hun haardvuur te doven. Zij legden vervolgens nieuwjaarsvuren aan, waarin ze niet alleen delen van de oogst verbrandden, maar zelfs dieren en mensen, als offer voor hun goden en godinnen. Ondertussen sprongen ze over de vlammen om hun boze geesten weg te jagen.
Dat lijkt allemaal ver weg, maar het komt terug in een nieuw jasje. De holle pompoen staat symbool voor de dolende ziel. Door het lichtje in de pompoen worden boze geesten uit het huis verjaagd. Het is bekend dat in kringen waar satan aanbeden wordt, juist deze nacht bewust gebruikt wordt voor occulte vieringen. De nacht van 31 oktober op 1 november is voor satanisten van enorm belang. Precies een halfjaar later, van 30 april op 1 mei, houden zij de Walpurgisnacht. In die nacht komen zij samen om Christus te honen, Zijn kerk te vervloeken en de duivel te bidden of hij kwade geesten wil sturen om christelijke leiders en gezinnen in verwarring brengen.
Waakzaam
Omdat het Germaanse heidendom ook in Nederland meer en meer aantrekkingskracht uitoefent, lijkt het mij goed ertegen te waarschuwen. Niet om wettisch of angstig te worden, maar wel om elkaar op te scherpen. Halloween is bepaald geen onschuldig kinderfeestje. In een tijd waarin we op straat de pompoenen van Halloween weer tegenkomen, is het nodig dat christenen weten van de geestelijke strijd tussen goed en kwaad én de daarbij horende symbolen.
Het gebed van de rechtvaardige vermag veel meer dan de aanhangers van de boze kunnen bereiken, maar dan moet dat gebed voor Gods aangezicht er wel zijn. Wij geloven in Christus, Die de opgestane Heere is, de Kurios. Dat stempelt ons leven. ‘Onder u mag niemand gevonden worden die zijn zoon of dochter door het vuur laat gaan, die waarzeggerij pleegt, die wolken duidt of aan wichelarij doet, die een tovenaar is, die bezweringen doet, die een dodenbezweerder of een waarzegger raadpleegt, of die bij de doden onderzoek doet.’ (Deut.18:10-11; vgl. Lev.19:31; 1 Sam.28).
Wie bij God hoort, is waakzaam. Wie Christus belijdt, zoekt andere vormen en symbolen. Dat betekent dat we voor onszelf en onze kinderen het beste en hoogste zoeken, niet het mindere of datgene waarachter we vraagtekens zetten. God is licht en in Hem is geen duisternis.
Ds. J.A.W. Verhoeven
is predikant van de hervormde wijkgemeente van bijzondere aard te Krimpen aan den IJssel en lid van het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond.