Het kerkelijke landschap in Nederland kent vele denominaties. In 1834 begon de Afscheiding uit de Nederlandse Hervormde Kerk in het Groningse Ulrum. Was die Afscheiding een zegen voor kerkelijk Nederland of juist een grote vergissing?
Dit wordt een droevig verhaal. In ieder geval voor mijzelf. Ik ben een afgescheiden jongen. Binnen het verband van de kerken waarvan ik nog steeds lid ben, heb ik veel ontvangen. Daar droegen mijn ouders mij naar de doopvont. Daar leerde ik door genade Christus kennen tot zaligheid. Daar ontving ik het ambt. Daar heb ik in diverse verbanden mogen dienen. Zo leidde de Heere mijn leven. Mijn kerkelijke en geestelijke wortels reiken tot veel geslachten terug in de kerken van de Afscheiding. En nu waag ik het de vraag naar de rechtmatigheid van die Afscheiding te stellen. Is ze wellicht een vergissing geweest? Had ze eigenlijk wel mogen plaatsvinden?
Reformatie
Een dergelijke vraag is overigens niet helemaal vreemd. In 1942 verscheen in de serie ‘Reformatorische stemmen’ van de Willem de Zwijgerstichting een brochure van de hand van ds. J.G. Woelderink, destijds hervormd predikant in Ouderkerk aan den IJssel. De titel luidde: Was de Reformatie een vergissing? Het was geschreven als weerwoord op de rooms-katholieke dr. C.J. de Vogel. Zij meende dat de zestiende-eeuwse kerkscheuring na de uitspraken van het Concilie van Trente (1545-1563) ongegrond en ongerechtvaardigd was. Woelderink was resoluut in zijn antwoord. Geen sprake van dat de gezegende Reformatie een vergissing zou zijn geweest. Daarvoor was de kerkhervorming al te zeer een bijbels-katholiek gebeuren.
Doleantie
Een kleine twintig jaar later schreef ds. L. Kievit, dienaar van Gods Woord te Putten, eveneens over een scheuring als vergissing. Het was in het tijdschrift Theologia Reformata van december 1961. Niet over de Reformatie ging het, maar over de negentiende-eeuwse Doleantie, na de Afscheiding de tweede massale uittocht uit de Hervormde Kerk. Ik citeer: ‘Abraham Kuyper heeft twee vergissingen gemaakt. Hij meende dat na het vertrek van de gereformeerde belijders de Hervormde Kerk geen gereformeerde belijdenis meer had, en dat er geen gereformeerden in zouden overblijven. (…) Hij meende vervolgens dat de herstelde gereformeerde orde een waarborg zou zijn voor het bewaren van de gereformeerde leer. In de Gereformeerde Kerken was de gereformeerde prediking om zo te zeggen gegarandeerd. Dat is echter zeer de vraag…,’ zo voegde ds. Kievit eraan toe. Het is wel duidelijk: naar zijn mening was de Doleantie een vergissing.
Lees de volledige tekst van dit artikel in De Waarheidsvriend van donderdag 17 februari 2022. Neem een jaarabonnement (€ 49,95). Als welkomstgeschenk ontvangt u De Waarheidsvriend twee maanden gratis. Of maak gebruik van onze actie en lees De Waarheidsvriend vier maanden voor € 10,-!