blog

Techniek, media, economie en de machten in ons leven

De strijd tussen gehoorzaamheid aan Christus of aan de duivel wordt op verschillende terreinen in ons leven concreet. Als we ons slecht kunnen concentreren op het Woord, zegt dat iets over de machten die ons beheersen.

Het is de vraag op welke terreinen de duivel in onze tijd zijn macht laat gelden, waar voor ons de verleidingen liggen, op welke terreinen we aan het front staan. Dat is nodig om te ontdekken met het oog op ons concrete leven. Want in dat gewone dagelijks bestaan speelt zich ons leven met God af. Als Paulus 1 Timotheüs 4 spreekt over de afval in de laatste tijden, schrijft hij dat sommigen zich zullen wenden tot misleidende geesten en leringen van demonen. Het zijn de tijden waarin mensen liefhebbers van zichzelf zullen zijn, geldzuchtig, hun ouders ongehoorzaam, ondankbaar, onheilig, zonder natuurlijke liefde, zonder liefde voor het goede, meer liefhebbers van zingenot dan liefhebbers van God (2 Tim. 3). Maar juist dan mogen we de goede gaven van God onder dankzegging aanvaarden, want, zegt de apostel, ‘alles wat God geschapen heeft, is goed en niets is verwerpelijk, wanneer het onder dankzegging aanvaard wordt. Want het wordt geheiligd door het Woord van God en door het gebed.’

Techniek

Een terrein waarop goede machten en boze machten zich kunnen laten gelden, is vandaag zeker de techniek. Wat hebben technische ontwikkelingen een zegen gebracht. Tegelijk zien we in de wetenschap dat het normatieve uit de discussie over de betekenis van de techniek weg is.

De christenfilosoof Egbert Schuurman schreef in de jaren zeventig het boek Techniek: middel of moloch. Een moloch is een afgod, iets waarvan het gemis mij van mijn stuk brengt, waaraan ik me uitgeleverd heb. Als er een nieuwe techniek op de markt kwam (zoals de televisie), was er bij christenen nog wel terughoudendheid, maar die is voorbij. Kunnen we nog goed functioneren zonder internet, zonder e-mail, onze jongeren zonder hun sociale media? En wat doet dit alles met de rust in ons leven, de ruimte in ons hoofd om de woorden van God te overdenken, tijd te hebben voor gebed, voor afzondering.
Deze verwoording is geen verwijt naar onze jongeren – we hebben veeleer naast hen te staan, hen te begeleiden, opdat de techniek geen macht over hen krijgt. En tegelijk geldt dit niet alleen onze jongeren, maar geldt het ons allemaal. Bezet door de techniek, of bezeten door, gesteld onder de macht van?
Dan kan het over min of meer onschuldige toepassingen gaan, als facebook, chatten, maar ook over verslaving aan verkeerde programma’s, aan porno. Of neem de verslaving aan gamen. Het gemak waarmee de techniek gebruikt kan worden, werkt verleidend, en neemt de behoefte weg om de vraag te stellen of gebruik zinvol is.

Media

De Heilige Geest maakt van de media gebruik om het Woord te verspreiden, maar niet alleen deze geest. De informatiestromen die in onze tijd tot ons komen, hebben invloed op ons denken. Al dat versnipperde maakt het steeds moeilijker om nog een goed boek te lezen. Lukt het ons nog om gericht ons te concentreren op het Woord van God? Als dat moeilijk wordt – en voor velen in de gemeente is het moeilijk -, zegt dat iets over de machten die ons beheersen. Neem de spanningsboog die mensen hebben om naar een preek te luisteren, zich bij voorbeeld 40 minuten te concentreren.
Op de sociale media heerst de waan van de dag, oppervlakkig gepraat, waardoor ons denken over de gewone dingen van het leven beïnvloed wordt. Het is niet de Geest van Christus die ons beheerst.

Huwelijk en gezin

Van de media komen we snel op een terrein als huwelijk en seksualiteit. Juist huwelijk en gezin behoren tot de van God gegeven structuur voor het leven van mensen. En wat kan het leven met God vorm krijgen in een gezin waarin de huisgodsdienst plaatsheeft, waarin er tijd, rust en regelmaat is in het gezamenlijk dienen van Hem. Concreet: als het overgrote deel van onze jongeren voor het huwelijk met elkaar naar bed gaat en dat niet als zonde ervaart, heeft de zonde dan macht over hen, of niet?
Via de media kan het gebeuren dat bepaalde idolen uit de muziek, de sport of de filmwereld identificatiefiguur worden in plaats van mensen in onze omgeving die de Heere vrezen. Via de media krijgen onze jongeren een uiterst vertroebeld beeld van huwelijk en seksualiteit. Wat moeten we met een gegeven dat 50 procent van christelijke jongeren regelmatig naar porno kijkt? Ambtsdragers moeten dringend nadenken over de vraag op welke wijze het denken en handelen over huwelijk en seksualiteit in gemeente en gezinnen gebracht kunnen worden onder de heerschappij van Christus. Dan alleen is er immers vrijheid.

Economie

Wellicht een onderbelicht aspect is de macht van de economie, van het geld, die in onze samenleving sterk geworden zijn. Geld is een zegen, hoeft geen boze macht te zijn; rijkdom wordt in de Bijbel niet afgekeurd. Totdat geld bezit neemt van ons, van onze samenleving. Totdat we zelf geen controle meer hebben, we niet te verzadigen zijn, tot het jagen naar bezit al onze energie opeist. Beseffen we in de kerk dat bezit ons nooit gelukkig maken zal? Wie onder de macht van Christus staat, leeft onder de zorg van God de Vader, een zorg die zich zelfs uitstrekt tot de musjes.
Weten ambtsdragers dat gemeenteleden soms zuchten onder de cultuur die er in bedrijven kan heersen? Wat te doen als je taken hebt die zoveel uren vragen dat je gezin tekort komt, ook je inzet voor de christelijke gemeente? Wat te doen als je gedwongen gaat worden om op zondag actief te zijn? Dan wordt de economie een boze macht. Ook daarover zegt Efeze 6 wat: ‘Slaven, wees, evenals aan Christus, gehoorzaam aan uw heer naar het vlees, oprecht van hart, niet met ogendienst, maar als slaven van Christus; doe zo van harte de wil van God.’

Vermaakindustrie

Tot de structuren die God schiep, hoort de rustdag, de sabbat. Omdat God alles volbracht heeft, mogen wij op adem komen. Juist waar de mens God loslaat, ontstaat er onrust. De reclame voedt de gedachte dat we van alles moeten. God wil dat we rusten, op adem komen. Je merkt zelfs dat mensen in hun vakantie soms vooral bijzondere ervaringen willen opdoen, aan bijzondere dingen een kick willen beleven. Komen we in vakanties nog tot rust? De vermaakindustrie brengt allerlei spellen op de markt, waardoor mensen soms eindeloos gamen. Ik las in dit verband over spanningen in huwelijken, tot wegdrijven van de werkelijkheid van het gewone leven.
Het aantal voorbeelden kunnen we uitbreiden. De machten van de boze kunnen zich op elk terrein van ons leven manifesteren – en kunnen fout maken wat in zichzelf goed was.

Wapenrusting

Wat staat ons te doen, in de gemeente, persoonlijk? Enkele gedachten.
– De strijd voeren we alleen met de wapenrusting van God. We hebben elkaar – als ambtsdragers, binnen de gemeente – hard nodig om samen te oefenen in het aantrekken en gebruiken van die wapenrusting.
– Laten ambtsdragers samen bidden om te mogen zien waar in de gemeente de fronten liggen, wat de invalspoort van de boze is om ouderen en jongeren weg te trekken van de heerschappij van Christus. Kerkenraden die vergaderen of kerkenraden die bidden – het hoeft geen tegenstelling te zijn. Johannes zegt in zijn zendbrief: ‘Geliefden, geloof niet elke geest, maar beproef de geesten of ze uit God zijn.’ Hoe doen we dat? Het zou zomaar kunnen dat we door lauw te zijn ons niet bewust zijn van de machten die ons beheersen, die de gemeente in de greep hebben.
– Laten we de gemeente leren om in zekere zin matig te leven, niet mee te gaan in allerlei hypes, die onze concentratie wegnemen. Matigheid is geen soberheid, maar de maat houden, gerichtheid op waar het op aankomt. Hoe leren we ouderen en jongeren om eerst het Koninkrijk van God te zoeken en Zijn gerechtigheid? Dat laatste wil zeggen: de wil van de Heere te zoeken.
– In Filippenzen 1:27 maant Paulus de gemeente om ‘samen eensgezind te strijden door het geloof in het Evangelie’. Dan staan we vast. Zo mogen de generaties met elkaar omgaan, van elkaar leren, naar elkaar luisteren.
– De identiteit van een christen ligt in Christus. Hij is ons leven. Dan zijn we vrij van de tijdgeest.

Jezus’ laatste woorden

Wie de macht van de satan ziet, kan in moedeloosheid vervallen. Maar dat mag niet, dat kan niet als christen. We zullen naar Jezus’ laatste woorden luisteren, zoals we de oren spitsen als iemand afscheid neemt van het leven en nog iets wil zeggen. Op de Olijfberg zegt Hij: ‘Mij is gegeven alle macht in hemel en op aarde.’
We gaan van Mattheüs 28 terug naar Mattheüs 4, toen de satan Hem verzocht, Hem meenam naar een andere berg, een heel hoge berg, om Hem al de koninkrijken van de wereld te laten zien, met hun heerlijkheid. ‘Dit alles zal ik u geven, als U knielt en mij aanbidt.’ Maar Jezus bleef staande in de verzoeking, door zich te beroepen op de Schrift: ‘Ga weg, satan, want er staat geschreven: De Heere, uw God, zult u aanbidden en Hem alleen dienen.’ Niet van de satan, maar van Zijn Vader ontving Hij rechtens alle macht. Deze opgestane Jezus mogen wij dienen.

P.J. Vergunst