De poort die ooit groen geverfd is, maar waarvan nu alleen nog de resten van de verf op de verweerde planken zichtbaar zijn, maakt een piepend geluid, wanneer Martha de deur open duwt. Meteen begint er aan de andere kant van de deur een hond hard te blaffen. Martha let er niet op, ze weet dat de hond vastligt aan een ketting, en dat de bewoonster van het kleine huisje achter de poort gealarmeerd is dat ze eraan komt.
Roemenië, Tirga Mures, december 2024
Nog voor ze de poort weer achter zich dicht heeft gedaan, ziet ze Elena al voor de deuropening staan. Het huisje is klein en scheef gezakt. De deur is zo laag, dat zelfs Elena, die toch niet groter is dan een meter zestig, moet bukken als ze naar buiten komt. Haar ogen stralen als ze Martha ziet. Met de rug van haar hand veegt de 93-jarige dame het losgeraakte haar uit haar gezicht. Het hoofddoekje dat ze over het grijze, dunne haar draagt, zit met een stevige knoop vast onder haar kin. Haar hele gezicht bestaat uit rimpels, maar haar houding is fier en zeker. De snelheid waarmee ze Martha tegemoet komt, doet Martha aan een jonge hinde denken. Ze huppelt bijna, wat Martha lachend ‘Atent, atent!’ ‘Voorzichtig, voorzichtig!’ doet roepen.
Elena pakt Martha’s hand vast en neemt haar mee terug naar haar huisje. De hond is weer gaan liggen en weet dat Martha ‘goed volk’ is. Het is stil om het afgelegen huisje. De bladeren van de struiken en bomen ritselen in de zachte wind. In de verte klinkt het geluid van een landbouwwerktuig. Dat moet de boer zijn van het dichtstbijzijnde boerderijtje, zo’n driehonderd meter verderop.
Dezelfde groene kleur die ooit op de poortdeuren zat, zit ook op de luiken van Elena’s huisje. Ook hier bladdert de verf af, wat Elena er niet van weerhoudt er geraniumplantjes voor te zetten, in de stenen vensterbank. Haar huisje staat net als de oude vrouw zelf, fier overeind, maar wie op de details let, ziet dat het dringend wat onderhoud nodig heeft.
Eenmaal binnen ziet Martha dat Elena haar huisje, dat bestaat uit een woongedeelte en een slaapgedeelte, keurig is opgeruimd. De kleden op de grond geven het een warme sfeer. In de hoek van de kamer staat een klein fornuis, waaronder nog een paar blokken hout zijn opgestapeld. Martha is blij dat ze een netje met houtblokken bij zich heeft voor de oude vrouw, evenals een plastic tas vol levensmiddelen. ‘Kijk, ik heb meel, bonen, rijst en groenten voor u meegenomen. De olie hebt u nog van vorige maand toch?’ Dankbaar knikt Elena. Ze neemt de tas vol eten aan en begint die meteen uit te pakken. Aan elk pakje en zakje eten ruikt ze even. Dan zet ze het op een plank boven het aanrecht, dat bestaat uit een blad met twee kastjes eronder. Stromend water is er niet. Haar water haalt ze uit de waterput die achter op haar erf staat. Martha weet dat het ophijsen van de emmer water Elena nog goed af gaat, ondanks haar hoge leeftijd. Daarom hoeft ze nog geen waterflessen voor de vrouw mee te nemen tijdens haar maandelijkse bezoekjes.
‘Volgende maand halen we u op voor het kerstfeest’, zegt ze terwijl ze de oude vrouw helpt de nieuwe houtblokken onder het fornuis op te stapelen. Het kerstfeest in de stad, ruim twintig kilometer verderop, is al vele jaren het enige uitstapje buiten haar eigen dorp. Elena kijkt er al maanden naar uit. Ze pakt Martha’s beide handen vast en drukt haar hoofd even tegen Martha’s borst. ‘Ik hoop zo dat ik er dan nog ben, dat ik het nog mag meemaken’, zegt ze zacht.
Martha laat een moment haar kin op het hoofd van de oude vrouw rusten. ‘Wij hopen ook dat u er bij bent, u hoort bij het kerstfeest van de Grannyclub. Ik kan mij geen kerstfeest zonder u voorstellen!’
Als de boodschappen en het hout zijn opgeruimd, gaat Martha met Elena op de houten bank zitten. Elena geeft Martha een geborduurd kussen dat ze achter haar rug moet doen. Ze heeft het lang geleden gekocht van langsreizende Roma’s en het heeft haar een half maandpensioen gekost. Ze is er trots op en als er gasten zijn, moeten die ervan genieten. Martha is haar enige gast, dus steevast als ze bij Elena op het houten bankje plaatsneemt, wordt het kussen achter haar rug geschoven.
Terwijl Martha de bloeddruk van Elena meet en haar medicijnen geeft voor de bloeddruk, die alweer te hoog is, praten de vrouwen samen over het leven. Elena deelt haar zorgen over haar kinderen. Ze heeft al maanden niets van haar twee zoons gehoord. Ze wonen met hun gezinnen in Duitsland waar ze werk hebben gevonden. Hun oude moeder lijken ze te zijn vergeten. Het doet Elena pijn om erover te praten, maar toch is het fijn om haar verdriet met Martha te delen.
Martha geeft de oude vrouw nog een stevige knuffel, voor ze weer naar haar busje gaat, op weg naar de volgende oudere die ze bezoekt.
‘Tot volgende maand Elena, we halen u vroeg in de ochtend op voor het kerstfeest. Doe uw mooiste hoofddoek om!’
•••
De vrijwilligers kijken steeds opnieuw op hun horloge. Het is 10 uur, de tijd dat de kerstviering zou beginnen. Maar Martha, hun collega en degene die de kerstviering zal openen, is nog niet terug.
Martha is naar een dorpje gereden, ruim twintig kilometer verderop, om hun oudste bezoekster op te halen. Ze had al lang terug kunnen zijn.
Snel steken Kathy, Irina en Raya hun hoofden bij elkaar. Wat is wijs? Vast beginnen met het programma, of nog even wachten.
Irina heeft Martha al geprobeerd te bellen, maar krijgt het antwoordapparaat. Het bereik in de dorpjes is ook vaak slecht, zeker in de winter.
‘Ik zal de viering openen’, zegt Kathy. ‘De ouderen beginnen al een beetje onrustig te worden. Laten we gewoon beginnen…’
Verder lezen? Log dan in. Nog geen abonnee? Neem een jaarabonnement (€ 53). Als welkomstgeschenk ontvangt u De Waarheidsvriend twee maanden gratis. Of maak gebruik van onze actie en lees De Waarheidsvriend vier maanden voor € 10,-!
"*" geeft vereiste velden aan