blog

Associatie van Republikein met christelijk geloof is een aanfluiting

Trump, of Clinton?

Kiezen tussen twee kwaden – zo beleven velen de keuze voor de persoon die als 45e president van de Verenigde Staten een hoofdrol in de wereldpolitiek gaat spelen. Amerikaanse christenen ervaren verlegenheid nu thuisblijven de enige optie is als ze Donald Trump én Hillary Clinton in hun geweten niet steunen kunnen.

Van 2002 tot 2010 blies de Nederlandse premier Jan Peter Balkenende het debat over waarden en normen nieuw leven in. ‘Fatsoen moet je doen’, zo luidde een van zijn slogans. In die jaren focuste hij op de omgang in de openbare ruimte tussen burgers onderling, waarbij ‘respect’ het sleutelwoord was.

Drie jaar na zijn terugtreden blikte onze oud-premier terug op dit thema en schreef hij dat moreel gedrag bepalender geworden is in het wereldwijde debat over maatschappelijke, financieel-economische en politieke vraagstukken. ‘Westerse democratieën kampen met sentimenten als populisme…’

Vreemdelingenhaat

Je zou wensen dat prof. Balkenende de gelegenheid had voor een gesprek onder vier ogen met de Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump. Want vriend en vijand delen de mening dat populisme en onfatsoen de pijlers zijn waarop de campagne van de Republikeinse kandidaat gerust heeft. Welk helder denkend mens meent dat de weg naar het Witte Huis te bereiken is met grapjes over de handicap van een journalist, met het bespotten van een oorlogsveteraan, met mensen een loser noemen…?

Trump is daarbij vertolker van het populisme, van de zogenaamde sterke leider en de gemakkelijke oplossingen. Zijn oproep tot vreemdelingenhaat, zijn pleidooi voor een muur met Mexico, zijn religieuze onverdraagzaamheid heeft het blanke, Amerikaanse nationalisme aangewakkerd en internationale betrekkingen onder druk gezet.

Stemadvies

Hebben predikanten en anderen die in de kerk verantwoordelijkheid dragen in Amerika en Nederland de taak om een concreet stemadvies te geven? Daarover is discussie mogelijk. In elk geval mogen ze hun gemeenteleden zeker stimuleren om in het stemhokje de Tien Geboden bepalend te laten zijn.

In Amerika heeft een groot deel van de ‘evangelische leiders’ publiekelijk afstand genomen van Donald Trump. Ze laken het dat – waar racisme de ‘erfzonde van Amerika’ is – de Republikeinse kandidaat onverdraagzaamheid vanwege ras tot een hoeksteen van zijn campagne maakte, dat hij de heiligheid van het huwelijk bespot en een schandelijke materialist is. Hun verklaring kwam nog voordat de video openbaar werd waarin Trump zegt dat hij ‘vrouwen betast waar en wanneer hij wil’. Ondertussen is er wel een kloof tussen de voorkeur van de hoger opgeleide predikanten en de kerkmensen zelf. Onder blanke evangelische christenen is Trump geliefd.

Christelijk erfgoed

Komen deze evangelische leiders nu vanzelfsprekend uit bij de kandidaat van de Democraten, Hillary Clinton? Nee, er is naar haar – naast steun – ook sprake van wantrouwen. Als de keuze voor een president losgekoppeld wordt van de persoon van Trump en Clinton en de beginselen van de partijen beslissend zijn, dan lijkt het erop dat bij een Republikeinse president het christelijke erfgoed, de godsdienstvrijheid en de rechten van het ongeboren leven in betere handen zijn.

Als Clinton de komende vier jaar president zal zijn, zal ze (ten minste drie) liberale opperrechters benoemen die tegenover abortus positief staan. De zoon van Billy Graham, Franklin, spreekt zelfs over ‘de goddeloze agenda van Hillary Clinton’. Het zijn deze opperrechters die een grote invloed in de Verenigde Staten hebben, invloed die tientallen jaren door kan werken. Trump heeft een lijst met namen gepubliceerd van mensen die hij geschikt acht voor dit gerechtshof, mensen die onder christenen op veel steun rekenen kunnen.

Aan gezag ingeboet

Ondertussen tekent zich hier een aangrijpende werkelijkheid af. Weliswaar heeft Amerika wereldwijd veel aan gezag ingeboet en heeft de Russische leider, Poetin, zijn rol in het oplossen van internationale conflicten versterkt. En weliswaar wordt – ondanks een surplus aan intellectuele kracht – de kloof tussen Amerika en China steeds kleiner: in China promoveren nu al twee keer zoveel technische wetenschappers als in de Verenigde Staten. Dat neemt echter niet weg dat komende dinsdag de leider van de democratische wereld gekozen wordt en de bevelhebber van het grootste leger van de wereld.

Wat betekent dit als Donald Trump, zonder ervaring in het buitenlands beleid, president zou worden?

Moslimstop

En, is Trump echt de man die christelijke waarden beschermen gaat? Hoe ervaren we zijn statement dat hij ‘het christendom beschermen gaat en niets heeft met politieke correctheid’? ‘Moslimterroristen hakken hoofden af in Syrië. Het christendom wordt belegerd. Ik ben protestant, presbyteriaan, en daar ben ik trots op. (…) Als ik president ben gaan jullie écht zien wat ‘Merry Christmas’ inhoudt.’ Vanwege de terreurdreiging pleitte hij voor een ‘moslimstop’.

Als we eerlijk zijn, constateren we dat de associatie van Donald Trump met het christelijk geloof een aanfluiting is, een lachertje, verkiezingstaal. Toen hem gevraagd werd of hij aan God ooit vergeving van zonden gevraagd had, antwoordde hij: ‘Ik denk het niet. Als ik iets verkeerd doe, probeer ik het gewoon op te lossen. Daarbij betrek ik God niet.’

Je kunt nog glimlachen als hij een brief van de apostel Paulus ‘Two Corinthians’ noemt, terwijl in het Engels gesproken wordt over ‘Second Corinthians’, al toont het aan hoe vaak deze presbyteriaan zijn Bijbel leest. Hij noemde in 2015 de Bijbel zijn favoriete boek, maar kon zijn meest geliefde vers niet noemen en sprak op schokkende wijze over het heilig avondmaal als over ‘mijn wijntje en mijn crackertje’. Zijn het dan echt zijn duidelijke taal en zijn simpele oplossingen die mensen tot support aan hem bewegen?

Beroemde vrouw

Ook Hillary Clinton spreekt uit christen te zijn: ‘In de Bijbel staat veel over het verzorgen van armen, opzoeken van gevangenen en zorg dragen voor de vreemdeling. Door dit te doen worden er mogelijkheden voor anderen gecreëerd. Het geloof kan op allerlei terreinen worden uitgeoefend. Tegelijkertijd geloof ik dat op veel gebieden het oordeel moet worden overgelaten aan God. Open, tolerant en respectvol zijn, is onderdeel van mijn geloof.’ Het neemt niet weg dat een ruime meerderheid (!) van de Amerikanen haar onbetrouwbaar noemt en oneerlijk. Ongrijpbaar ook. Het blad Time spreekt over ‘de meest beroemde vrouw die niemand écht kent’.

***

Een christen is geroepen verder te kijken dan naar de concrete realiteit. Dat deed de bekende Amerikaanse schrijver Max Lucado, toen hij zei: ‘Bijbelboeken als Daniël geven ons hoop in tijden waarin we moeilijk kunnen kiezen.’ Hij wees erop dat het gebed dé taak van de kerk is.

Voleinding

Dat boek Daniël – aan het slot van hoofdstuk 9 – spreekt profetisch over de verwoesting, kort voor de voleinding van de wereld. Het leert ons te zien dat een nieuw schakeltje in Amerika’s geschiedenis ook een moment is op weg naar de doorbraak van Gods Koninkrijk – door oordeel en verdrukking van Gods kerk heen. In dit kader sprak oud-SGP-leider ds. H.G. Abma ooit deze woorden: ‘Hoe velen zullen nog verdreven en verjaagd worden door tirannie en uitbarsting van geweld? Het gebed dat Christus heeft aanbevolen, verdient daarom overname: Bidt dat uw vlucht niet plaatsvindt in de winter of op de sabbat.’ (Mark. 13:18) De wereld moet immers nog door een diep dal, leert de Bijbel ons.

Op weg naar die tijd is het geen goedkope troost dat de Heere Zich – wie er ook woont in het Witte Huis of het Kremlin – een volk vergadert dat Zijn Naam belijdt. Op weg naar die tijd is elke overheid geroepen om de prediking van het Evangelie mogelijk te maken. Paulus spreekt over de wijsheid van God, die een geheimenis is, zelfs ‘een wijsheid die niemand van de leiders van deze wereld gekend heeft’ (1 Kor. 2:8), zodat zij de Heere der heerlijkheid kruisigden. En waar de overheid deze wijsheid niet erkent, daar wordt Hij opnieuw gekruisigd en ontdekken we de waarheid van het woord dat Jezus tegenover de overheid beleed: ‘Mijn Koninkrijk is niet van deze wereld.’ (Joh. 18:36)

In die verwachting leeft de gemeente, ook op en na 8 november:

De volken zullen U belijden,
o God, U loven al te zaâm.
De landen zullen zich verblijden,
en juichen over Uwe naam.

P.J. Vergunst