Gouda, dat 750 jaar stadsrechten heeft, stond al vroeg bekend als een stad van verdraagzaamheid. Het is dan ook geen wonder dat allerlei mensen die door hun opvattingen in de problemen waren gekomen, daar een veilig heenkomen zochten.
Een bekend voorbeeld van hen was Dirck Volckertsz. Coornhert, die in 1588 uit Delft werd verjaagd en de laatste twee jaren van zijn leven in Gouda heeft gewoond, van 1588 tot zijn overlijden in 1590. Hij ligt begraven in de Sint-Janskerk.
Coornhert
Coornhert was een groot verdediger van het religieus compromis en een van de voornaamste bestrijders van de gereformeerde leer en de gereformeerde organisatiedwang. Hij was de spreekbuis van een breed anti-gereformeerd ongenoegen. In zijn verbeten strijd vond hij Gouda aan zijn zijde. Zijn angst was dat de calvinisten de vrijheid zouden ondergraven en dat de oude katholieke inquisitie zou worden ingeruild voor een Geneefse. Zijn ideaal was een brede volkskerk, waar iedereen wat van zijn gading kon vinden.
Hoewel Coornhert kritiek had op misstanden binnen de Rooms-Katholieke Kerk, bleef hij wel lid. Hij verlangde terug naar de oude apostolische kerk en had bovendien een hang naar het mystieke. Geloof was voor hem vooral een innerlijke ervaring. Hij geloofde in de mogelijkheid van menselijke volmaaktheid via zes stadia, een weg vol innerlijke strijd, die slechts voor weinigen bleek te zijn weggelegd.
Volgens de bekende Gouwenaar Jacobus Trigland, die later afgevaardigd werd naar de synode van Dordrecht, zou Coornhert zich op zijn sterfbed bekeerd hebben tot het gereformeerde geloof. Deze wens was waarschijnlijk niet meer dan de vader van Triglands gedachten.
Brede kerk
Wat vaak in de geschiedschrijving, ook die van Gouda, opvalt – dr. Mirjam van Veen heeft daar ook de vinger bij gelegd – is dat de toleranten of libertijnen en remonstranten, zoals Coornhert, veelal de good guys zijn. De calvinisten, de contra-remonstranten, de gereformeerden, zijn dan de bad guys. Religieuze tolerantie gooit, ook in onze tijd, veelal hogere ogen dan confessionele identiteit.
Lees de volledige tekst van dit artikel in De Waarheidsvriend van donderdag 23 juni 2022. Neem een jaarabonnement (€ 49,95). Als welkomstgeschenk ontvangt u De Waarheidsvriend twee maanden gratis. Of maak gebruik van onze actie en lees De Waarheidsvriend vier maanden voor € 10,-!