Vergezicht
Anderhalf jaar lag het op de plank, maar eind mei was het toch zover: de Raad van State kwam naar buiten met zijn advies over het wetsvoorstel van D66 over stervenshulp bij ‘voltooid leven’. Ze was buitengewoon kritisch: het wetsvoorstel biedt te weinig waarborgen om te voorkomen dat mensen onvrijwillig of in een opwelling hun eigen levenseinde kiezen.
Nog nooit in de geschiedenis was er een welvarende en veilige samenleving met zoveel, zo oude mensen als de onze. Toch ontstaat juist nu de vraag om levensbeëindiging bij een ‘voltooid leven’. Daar kan een schrijnende vraag onder liggen van eenzaamheid of nutteloosheid. Wat heeft mijn leven voor zin? ‘Ik voel me als een herfstboom die zijn blaadjes laat vallen – alleen zitten er bij mij geen nieuwe knopjes meer in’, zei iemand treffend.
De zelfgekozen dood kan voelen als houvast, een manier om de controle te houden. Maar doet dat recht aan afnemend kunnen, toenemende kwetsbaarheid en afhankelijkheid van anderen die onlosmakelijk verbonden zijn aan ons leven?
Wetgeving die een autonome, zelfgekozen dood moet regelen is tegelijk tegenstrijdig: de overheid blijft nodig om een wet te maken, de hulpverlener om het dodelijk middel toe te dienen.
Er valt genoeg tegen zo’n wetsvoorstel in te brengen en echt niet alleen vanuit christelijk perspectief. Tegelijk mag met overtuiging gedeeld worden dat ons geloof een beslissend en bevrijdend ánder perspectief schenkt op de levensavond. Treffend brengt Ida Gerhardt (1905-1997) dat onder woorden in het gedicht ‘Genesis’:
Oud worden is het eindelijk vermogen
ver af te zijn van plannen en getallen;
een eindelijke verheldering van ogen
voordat het donker van de nacht gaat vallen.
Het is een opengaan van vergezichten,
een bijna van gehavendheid genezen;
een aan de rand der tijdeloosheid wezen.
Of in de avond gij de zee ziet lichten.
Het is, allengs, een onomstotelijk weten
dat gij vernieuwd zult wezen en herschapen
wanneer men van u schrijven zal: ‘ontslapen’.
Wanneer uw naam op aarde is vergeten.