Verschil in beleving
Jongeren beleven hun geloof soms anders dan ouderen. Maar hoe waarderen ouderen dat? Wat kunnen wij leren van jongeren? Welk voorbeeld willen wij hun voorhouden? Het is goed om hier als ouderen over na te denken.
Aan het eind van dit artikel doe ik een oproep om de jongeren zelf hierbij te betrekken. Nu ga ik eerst uit van wat ik van ouderen hoor. Dat beeld is dus wat eenzijdig, al gaat het doorgaans wel om ouderen die echt hart voor jongeren hebben. Waar maken zij zich zorgen over als het gaat over het geloof of de geloofsbeleving van jongeren? En waar zijn zij blij mee?
Alles willen veranderen
Het is opvallend dat jongeren bij ouderen niet per se bekend staan als gemeenteleden ‘die alles willen veranderen’ en ‘voortdurend uit zijn op vernieuwing’. In ieder geval is dat niet iets waar zij veel zorgen over verwoorden. Het lijkt wel mee te vallen met die vernieuwingsdrang van jongeren. En áls ze iets willen veranderen, dan vinden ze daar bij veel ouderen best begrip voor. Dat geldt in ieder geval voor ouderen die beseffen dat jongeren in de kerk het stokje van hen moeten overnemen.
Onderzoeken bevestigen dat jongeren niet in de eerste plaats uit zijn op bijvoorbeeld liturgische vernieuwing van hun gemeente. Van hen mogen dingen best anders, maar dat is voor hen niet het belangrijkste. Uit het onderzoek ‘Geloof en missie in het leven van jongeren’, dat in 2020 werd gehouden onder 1500 jongeren (16-25 jaar) uit het achterland van GZB, HGJB en IZB, komt dan ook een opvallend positief beeld van de gemeente naar boven.
Slechts 12 procent is het oneens met de stelling: ‘Ik voel me als jongere/jongvolwassene serieus genomen in mijn kerkelijke gemeente’. En maar 10 procent is het oneens met de stelling: ‘In mijn kerkelijke gemeente krijg ik de ruimte om mijn gaven en talenten in te zetten’. Wel is het zo dat veel jongeren aangeven dat ze andere vormen van aanbidding en muziek missen in de kerk. Ze zouden graag willen dat daarover gesprek mogelijk is, zonder dat ze daar met gestrekt been ingaan.
Ik heb de indruk dat veel ouderen best bereid zijn om dat gesprek aan te gaan. Want zoals jongeren het niet het belangrijkste vinden dat dingen veranderen, vinden zij het niet het belangrijkste dat dingen blijven zoals ze zijn. Het gesprek hierover zou dus een goede oefening kunnen zijn in samen gemeente zijn.
Jaloers op jongeren
Bovenstaande heeft te maken met het antwoord dat ouderen geven op de vraag waar ze blij mee zijn als het gaat over de geloofsbeleving van jongeren. Vaak wordt dan genoemd: hun enthousiasme en openheid. Hier klinkt soms zelfs enige jaloezie in door. Het is iets wat ouderen van jongeren kunnen leren, een kenmerk van gelovige jongeren in deze tijd.
Een kanttekening hierbij is dat het dan, net als bij het hierboven genoemde onderzoek, gaat over een bepaalde groep jongeren in de kerk. Grosso modo gaat het om de groep waarvan 68 procent zegt dat ze tot persoonlijk geloof zijn gekomen. Daarnaast is er natuurlijk een grote groep die het ‘allemaal wel gelooft’, of zelfs dat niet. Bij hen kom je geen geloofsbeleving tegen die gekenmerkt wordt door enthousiasme en openheid.
Maar het is ontegenzeggelijk waar dat jongeren die in deze tijd tot persoonlijk geloof komen, daar vaak op een enthousiaste en open manier van getuigen. Veel ouderen zeggen: ‘Dat zie je bij hen meer dan bij ons vroeger!’ Het mooie is dat deze jongeren hun enthousiasme graag willen delen met de oudere generaties. Opvallend genoeg horen we bij de HGJB regelmatig dat ze graag méér activiteiten met de hele gemeente willen meemaken waarin het geloofsgesprek tussen de verschillende generaties plaatsvindt. Ze willen leren van ouderen en hopelijk willen ouderen ook leren van hen.
Weinig bijbelkennis
Behalve dingen die ouderen in jongeren waarderen, zijn er ook onderwerpen waarover ze zich zorgen maken. Ouderen die omgaan met jongeren, noemen dan vooral één ding: hoe jongeren omgaan met de Bijbel. Ze merken dat jongeren weinig bijbelkennis hebben, weinig voor zichzelf in de Bijbel lezen en ook dat het gezag van de Bijbel bij hen aan slijtage onderhevig is. Dat is natuurlijk een generalisatie die niet voor alle jongeren geldt, maar signalen hiervan vangen ouderen toch regelmatig op.
Als HGJB vrezen we dat dit beeld wel zo ongeveer klopt. Een factor die hieraan debet is, is de ontlezing die breed in de maatschappij gaande is. Veel jongeren lezen nauwelijks méér dan de teksten onder hun sociale mediaberichten of de ondertiteling van de films die ze zien. De rust en de aandacht die nodig zijn om je te verdiepen in Gods Woord, ontbreken daardoor vaak.
We moeten tegelijkertijd erkennen dat jongeren hierin waarschijnlijk seismografen zijn van wat breder aan de gang is, ook onder ouderen. Toegepast op het gezag van de Bijbel: de kerkelijke cultuur anno 2023 verschuift naar een manier van denken waarin het ‘tegenover’ van de Bijbel als Gods Woord steeds minder ruimte krijgt. Het hangt in de geestelijke lucht om de Bijbel zo te lezen dat hij vooral ons eigen gelijk bevestigt. Als hij dat niet doet, dan is dat jammer voor de Bijbel…
Hier is werk aan de winkel. Aandacht voor bijbellezen is daarom een van de zes aandachtspunten in ‘Hoopvol voorsorteren’, het nieuwe beleidsplan van de HGJB. Misschien is er wel een aangepaste versie van de HGJB-bijbelleesmethode SOLVAT nodig, die de bijbelleesvaardigheid een nieuwe impuls kan geven. Ondertussen moeten wij als ouderen meer laten zien wat de Bijbel voor onszelf betekent. Jongeren zullen moeten zien dat de Bijbel in ons dagelijks leven belangrijk is, niet alleen om die te lezen, maar vooral om daaruit te leven.
Leren van elkaar
Jongeren beleven hun geloof soms anders dan ouderen. Dat betekent niet per se dat de ene geloofsbeleving beter is dan de andere. Jongeren kunnen leren van ouderen, en ouderen kunnen leren van jongeren. Het zou goed zijn als het gesprek hierover meer plaatsvindt in de gemeente. Laat de jongeren vertellen wat ze waarderen in de geloofsbeleving van ouderen en waar ze vragen bij hebben. Omgekeerd doen de ouderen dat ten aanzien van de geloofsbeleving van jongeren. De HGJB heeft een tiener- en jongerenwerkprogramma ‘Fijn dat u/jij er bent!’ dat hiervoor gebruikt kan worden. De meeste jongeren staan hier zeker voor open. Het zou mooi zijn als ouderen hier ook van harte aan mee willen doen.