Vertaalproject in Ghana
Ruim vijftig procent van de inwoners van Ghana is christelijk. Toch heeft lang niet iedereen een Bijbel in zijn eigen taal. Gertruud de Koeijer onderstreept het belang ervan. ‘Daardoor spreekt God immers.’ Voor haar werk bij Wycliffe bezocht ze begin dit jaar het Afrikaanse land. Een impressie.
Ghana is een overwegend christelijk land, maar in het noorden vormen christenen een duidelijke minderheid. Daar vind je vooral de islam als leidende godsdienst. Naar schatting 30 tot 45 procent van de Ghanezen is moslim. Een kleine vijf procent is animistisch, deze mensen geloven onder andere dat er ook geesten huizen in dieren, planten, voorwerpen en natuurverschijnselen.
Kerk in Ghana
Welke zegeningen heeft de kerk de afgelopen vijf jaar ervaren en welke bedreigingen kent ze?
‘Wat de zegeningen betreft denk ik vooral aan het feit dat de Bijbel in steeds meer talen beschikbaar komt. Tijdens mijn bezoek aan Ghana vroeg ik aan een bijbelvertaalteam naar de bedreigingen voor de kerk. Ze noemden allereerst het analfabetisme. Als je niet kunt lezen en schrijven in je moedertaal, is een kerkdienst waarin uitsluitend Engels gesproken wordt, een opgave. Dat geldt ook voor het lezen van de Bijbel. Als je je moedertaal al niet kunt lezen, grijp je zeker niet naar een Engelse Bijbel.
De tweede bedreiging is het welvaartsevangelie. Wanneer je omstandigheden slecht zijn, is het heel aantrekkelijk te horen dat het je op alle terreinen goed zal gaan als je gelooft. Terecht werd gezegd: ‘Dat is niet wat de Bijbel ons leert.’ Ten slotte ontbreekt het vaak ook aan geschoolde voorgangers. Wycliffe Bijbelvertalers Nederland steunt daarom onder andere het geven van trainingen aan kerkleiders.’
Waarom bezocht u in januari dit land?
‘Omdat ik relatiebeheerder bij Wycliffe Bijbelvertalers ben, bezoek ik christelijke ondernemers. Ik vertel over het belang van het werk van Wycliffe Bijbelvertalers. Als je beseft wat een voorrecht het is om de Bijbel in de taal van je hart beschikbaar te hebben, voel je een verantwoordelijkheid naar de miljoenen mensen die dit voorrecht niet hebben. In Ghana ondersteunen we een aantal projecten. Een ervan is de vertaling van het Oude Testament in het Mampruli. Deze taal wordt door 350.000 mensen gesproken. Het Nieuwe Testament is al beschikbaar in deze taal.
Daarnaast ondersteunen we een onderwijsproject dat kinderen onderwijs biedt in de moedertaal, zodat ze basisvaardigheden leren en kunnen instromen in het reguliere onderwijs. Het bezoek aan deze projecten inspireerde me om de voorrechten die we zelf hebben, door te geven aan anderen – in mijn geval aan ondernemers. Impactverhalen lézen doet iets met je, maar ze zelf hóren is echt bijzonder. Ik zie ernaar uit om deze verhalen door te geven.’
Gedreven
In Ghana worden tientallen talen gesproken. In verschillende daarvan is al een volledige Bijbel beschikbaar, in sommige alleen het Nieuwe Testament. Allerlei talen hebben nog geen enkel bijbelboek in de eigen taal. De Koeijer: ‘De vertalers die ik ontmoette, zijn zeer gemotiveerd om door te gaan met het vertalen van het Oude Testament in het Mampruli. Ze zijn er vast van overtuigd dat God harten aanraakt door Zijn Woord.
Toen ik hun vroeg of ze voorbeelden hiervan weten, keken ze naar Haruna, de projectleider. Hij is er een zichtbaar bewijs van dat God het bijbelvertaalwerk zegent. Haruna is een ex-moslim die jaren geleden van een christen een Nieuw Testament in de Mamprulitaal kreeg. Als goed opgeleid man (hij studeerde Arabisch in Jeruzalem) was hij nieuwsgierig naar dit Boek. Hij las het bijbelboek Handelingen. Hij zei: “Ik las hoofdstuk 4:12: ‘En de zaligheid is geen ander, want er is onder de hemel geen andere Naam onder de mensen gegeven waardoor wij zalig moeten worden.’ Ik dacht: als dit waar is, moet ik in Jezus geloven, het liet me niet meer los. Dankzij dit vers ben ik bekeerd.” Hij is nu fulltime betrokken bij het vertaalproject, geeft op een gedreven manier leiding en wordt opgeleid tot vertaalconsultant. Met deze kennis kan hij in de toekomst ook andere vertaalprojecten leiden.’
Anders leven
Door het lezen van de Bijbel zijn er in Ghana mensen anders gaan leven. De Koeijer: ‘Ze beseften dat hun leven zoals ze het leidden, niet was zoals God dat zegt in Zijn Woord.’
Het geloof is uit het gehoor… Kan de kerk toch bloeien als het Woord niet beschikbaar is? zoals dat ooit in ons land gold, vóór de boekdrukkunst?
‘De aanwezigheid van de Bijbel lijkt mij erg belangrijk. In de tijd voor de boekdrukkunst konden mensen luisteren en schreven monniken de Bijbel over. De verkondiging en het luisteren nemen een grote plaats in. Dat is trouwens in veel landen waar het bijbelvertaalwerk plaatsvindt, ook het geval: beschikbare hoofdstukken van bijbelboeken worden voorgelezen of via audio verspreid, waardoor kennis van Gods Woord ontstaat. Voor bloei is het belangrijk dat je zelf dagelijks uit de Bijbel kunt lezen in de taal van je hart. Zo kun je, zoals in 2 Petrus 3:18 staat, groeien in de genade en kennis van God.’
Bewogenheid
Gertruud de Koeijer werd tijdens haar reis getroffen door de grote bewogenheid die er is voor mensen die het belangrijkste missen als ze niet in aanraking komen met Gods Woord. Het stimuleert de bijbelvertalers om jarenlang elke dag intensief bezig te zijn met dit werk, zag ze. ‘Hun doorzettingsvermogen is enorm.’
Wat heb je geleerd van de kerk in Ghana dat voor ons betekenisvol is?
‘Telkens weer legde men tijdens de ontmoetingen die ik had, de vinger bij het belang van de Bijbel in de moedertaal, want daardoor spreekt God immers. Het zette mij even stil: in hoeverre ben ik nog verwonderd over de Bijbel in mijn eigen taal? Ik heb maar niet verteld dat we in Nederland een keur aan vertalingen hebben. Je vraagt je dan voorzichtig af hoe je dat moet duiden: is dat alleen geestelijke rijkdom, zoveel energie geven aan zoveel vertalingen? Wat wij, denk ik, van hen kunnen leren, is de grote bewogenheid over het heil van onze naasten. Na zo’n reis is er dus genoeg om over na te denken…’
Meer info over het veldwerk van Wycliffe en verhalenverteller Bart Sikkema via wycliffe.nl/kerken.