Soms overvalt het me, op de fiets van de woonzorglocatie naar huis: is dit een andere wereld, een dal vol schaduw van de dood? Een aantal decennia terug woonden mensen gemiddeld acht à negen jaar in een woonzorglocatie. Hoe anders is dat vandaag. Over de toekomstverwachting van ouderen.
Hij was terug uit het ziekenhuis. Een hersenbloeding had geen goed gedaan aan zijn toch al kwetsbare gezondheid. Voorzichtig ga ik bij hem zitten. Zijn ogen zijn nog gesloten. In dit moment gaan mijn gedachten terug naar de gesprekken met hem. De man is belezen en heeft brede (culturele) interesse. Spreken over de troost van het Woord was een zoektocht. Het gebeurde soms, tussen de regels door. Terwijl ik aan zijn bed zit, lijkt de stilte eindeloos te duren. Totdat hij zijn ogen opslaat en mij aankijkt. Opeens fluistert hij deze woorden:
Wat de toekomst brengen moge,
mij geleidt des Heren hand;
moedig sla ik dus de ogen
naar het onbekende land.
‘Ja’, zo zei hij, ‘ooit is mij dit lied op zondagsschool geleerd’.
Een andere wereld
Mensen wonen gemiddeld nog geen jaar in de woonzorglocatie. Is er dan alleen de werkelijkheid van het nabije levenseinde? Dat klinkt weinig hoopvol. Hoe anders lijkt dat vaak te zijn als je buiten komt. Op loopafstand staat de middelbare school. Ruim 1500 jongeren zijn daar iedere dag te vinden. Soms denk je terug aan de schooltijd daar. Om naar het bijgebouw te komen, kwam je langs het terrein van verpleeghuis De Samaritaan. Onderweg hoorde je soms het nummer Forever young. Het waren de jaren van de Koude Oorlog, met een altijd overschaduwende angst voor een kernoorlog. Er lijkt weinig veranderd te zijn voor de scholieren en de jongeren nu. Ook nu zijn er crises genoeg.
Sterfbed
De woorden van dit lied kwamen terug tijdens een bijbelkring deze afgelopen zomer. Een aantal weken hebben we stilgestaan bij het leven van Jakob. De serie werd afgesloten met de terugkeer van Jakob naar Bethel en het sterven van Izak (Gen.35). We hadden genoeg gespreksstof voor dit uur. Jakob keert terug naar (El) Bethel: de plaats waar God Zich aan hem geopenbaard had, toen hij voor zijn broer Ezau vluchtte.
Na deze terugkeer van Jakob neemt de schrijver ons mee in het dal van de schaduw van de dood. Het begint met het sterven van de voedster van Rachel, Deborah. God verschijnt opnieuw aan Jakob en bevestigt Zijn belofte. God is in Bethel. Met de belofte van God gaat de reis verder. Maar dat betekent niet dat de werkelijkheid van de dood er voor Jakob niet meer is. Rachel had bij de geboorte van Jozef het verlangen geuit naar nog een kind en deze wens gaat nu in vervulling, echter wel zo anders dan Jakob en Rachel hadden gedacht. Het kraambed wordt voor haar een sterfbed. Stervende geeft ze haar zoon de naam Ben-oni (zoon van mijn pijn/rouw). Jakob geeft hem echter de naam Ben-jamin (zoon van mijn rechterhand). Rachel sterft en Jakob begraaft haar en plaatst een opgerichte steen op haar graf.
Emoties
Het hoofdstuk eindigt met het thuiskomen van Jakob, na een vlucht van twintig jaar. Hoe anders is het gegaan dan moeder Rebekka had gedacht. Terwijl ze Jakob het bevel gaf om te vluchten, vertelde ze dat zodra de boosheid van Ezau bedaard was, zij een bode zou sturen om haar zoon Jakob terug te laten halen. Dat moment is nooit meer gekomen. Bij Jakobs thuiskomst lezen we niet meer van een ontmoeting met moeder Rebekka. Ze was begraven op de akker van Machpela.
Ook aan het leven van Izak komt een einde. Er staat: ‘Toen gaf Izak de geest en stierf en werd met zijn voorgeslacht verenigd, oud en van dagen verzadigd. En zijn zonen Ezau en Jakob begroeven hem.’ (Gen.35:29) Nu lijkt het alsof het moment dat Jakob het bebloede gewaad herkent ná het sterven van Izak is gebeurd, maar dat blijkt anders te zijn. Izak heeft het intense verdriet bij zijn zoon Jakob over zijn (klein)zoon Jozef gezien. De Bijbel zwijgt over de emoties bij Izak, maar het zou ons niet verwonderen dat het de oude Izak intens geraakt heeft. Bij deze woorden hebben we elkaar de vraag gesteld: Wat zegt het sterven van Izak ons? Herkennen we dit in ons leven? Welke woorden/gedachten komen er naar boven als we denken aan onze toekomst?
Levensmoeheid
Samen denken we na over de betekenis van het woord ‘verzadigd’. Wat betekent dat nu concreet? We blikken nog even terug. Twintig jaar eerder had Izak tegen zijn zoon Ezau gezegd: ‘Zie toch, ik ben oud geworden, en ik weet de dag van mijn dood niet (…). Maak een smakelijk gerecht voor me klaar (…). Dan zal mijn ziel je zegenen voordat ik sterf.’ (Gen.27:2-4) Toen dacht Izak dat zijn levenseinde dichtbij was, maar er volgden nog twintig jaren. Dat roept herkenning op.
Iemand vertelde: …
Lees de volledige tekst van dit artikel in De Waarheidsvriend van donderdag 26 oktober 2023. Neem een jaarabonnement (€ 52,50). Als welkomstgeschenk ontvangt u De Waarheidsvriend twee maanden gratis. Of maak gebruik van onze actie en lees De Waarheidsvriend vier maanden voor € 10,-!