Volg Je Gevoel!?
‘ Luisteren naar de heilige Geest? Volg je gevoel.’ Deze woorden staan op de cover van Visie, het programmablad van de Evangelische Omroep, opgetekend uit de mond van BEAM-gitarist Arend Jansen. BEAM is het jongerenmerk van de EO, opvolger van Ronduit. Het Engelse woord BEAM verwijst naar licht, stralen, schijnen. BEAM verzorgt livestreamdiensten die grote populariteit genieten. Arend Jansen is 44 jaar, hij wordt de ‘opa van de BEAM-band’ genoemd. In nummer 21 van Visie, het Pinksternummer, staat een mooi interview met Jansen. Hij laat zien hoe hij in alle verdriet dat hem overkomen is, zijn weg zoekt met God.
Veel goeds
De EO is opgericht uit onvrede met de koers van de NCRV. Er was zware kritiek op de NCRV in een deel van de achterban: te links, te vrijzinnig, te eenzijdig maatschappelijk geëngageerd. De bijbelse koers was totaal zoek. Enkele mensen hebben toen bedacht om een eigen omroep op te zetten. Aanvankelijk werd dat in Hilversum met hoongelach begroet.
Maar er kwamen leden, de C-status en B-status werden verkregen. Later zelfs de A-status. Dat hing samen met de beslissing van de minister om ook tientjesleden te laten meetellen.
In de christelijke achterban kreeg iedereen dus op zijn/haar achttiende verjaardag het lidmaatschap van de EO als cadeau. Althans, zo ging het in het gezin waarin ik opgroeide. Je voelde urgentie: het Evangelie moet verspreid worden, ook via het Nederlandse omroepsysteem. Ik vermoed dat het een unieke situatie is: een seculiere overheid die een christelijke omroep (mede) financiert. Ik ben zodoende al meer dan veertig jaar lid, en ik erken met dankbaarheid dat de EO als door een wonder is ontstaan.
Tegelijk: er ligt al tijden een brief in mijn bureaulade, waarin ik mijn lidmaatschap opzeg. Ik heb al wel tien keer geaarzeld of ik die zou versturen. Ik heb het nog niet gedaan. Er is nog zoveel goeds.
Zelfhulp-evangelie
En dan dat Pinksternummer van Visie op de mat. ‘Luisteren naar de Heilige Geest, wat is dat? Volg je gevoel!’ Hoe is het mogelijk dat niemand bij de EO heeft ingegrepen? Dit is niet anders dan postmodern gefröbel. Therapeutisch jargon van de koude grond: volg je gevoel, blijf dicht bij je hart. Zelfhulpevangelie. De EO is op allerlei punten verder weggegroeid van de Bijbel dan ooit de NCRV.
Onze godsbeelden
De theoloog Karl Barth maakte onderscheid tussen religie en geloof. Religie komt uit onszelf op, al wat wij bedenken aan godsbeelden. En dat is veel. ‘Ons hart is een fabriek van afgoden’, zei Calvijn. Geloof daarentegen ontspringt aan het spreken van God.
Dat komt van buiten ons. Het is wel aan ons geadresseerd, maar het komt niet uit ons op. Religie levert een god op met een kleine g, die sprekend lijkt op de uitvergroting van het beste in onszelf. Geloof is iets anders. Geloof leert ons de heilige naam van god spellen. Religie is een vrome vorm van heidendom, waarin ik ongebroken overeind blijf staan. Geloof is in de gemeenschap met god gesteld worden, gebroken en genezen, veroordeeld en vrijgesproken.
Toegepast op pinksteren: als je je gevoel volgt, kom je terecht in de grandeur en de blubber van de religie, in je eigen diepzinnigheid, in je fascinerende mens-zijn, je geest met een kleine g.
Maar als je de Heilige Geest volgt, kom je bij Jezus terecht. Die breekt je oude ik, met al z’n vrome religie. Je oude ik wordt gekruisigd. En er staat een nieuwe mens op. Je wordt een kind van God. De Heilige Geest zegt Abba, Vader.
Dicht bij jezus
Mijn zorg is dat christenen in Nederland zo’n uitsmijter op de cover van Visie voor zoete koek slikken. Dat we het Evangelie therapeutisch opvatten. Dat we met elkaar niet meer weten wat het verschil is tussen het werk van de Heilige Geest en je (o zo interessante) gevoel. Als we vrome emoties bespeuren, denken we bijna intuïtief dat dat van de Heilige Geest is.
Laten we de geesten onderscheiden, vooral in ons eigen hart. De Heilige Geest drukt ons in het Woord, zei Luther. Dat vreemde, lastige, heerlijke Woord, dat wij niet hebben verzonnen, dat van buiten ons komt, van God. De Heilige Geest brengt ons te binnen wat Jezus heeft gezegd. De Heilige Geest bindt ons Jezus op het hart. Het Evangelie zegt niet dat je dicht bij jezelf moet blijven, maar dicht bij Jezus. Daartussen ligt wedergeboorte.