Warme belangstelling
Hoe kan de christelijke gemeente ouders van kinderen met een beperking helpen? Wat kan ze voor mensen met een beperking zelf doen? Professionele hulp, maar ook een spontane helpende hand zijn van grote waarde.
Na een kerkdienst liep ik vanuit de consistorie naar de buitendeur. ‘Uw fanclub staat al te wachten,’ zei de koster. Iemand die door de gang liep, voegde eraan toe: ‘Ze weten dat u hen ziet.’ Buiten stonden enkele andersbegaafde gemeenteleden op me te wachten. Wat een warme betrokkenheid straalden ze uit. Dat te zien maakt ontzettend dankbaar.
Belangstelling
De woorden van die toevallige voorbijganger bleven wel bij mij hangen: ‘Ze weten dat u hen ziet.’ Dat is blijkbaar niet vanzelfsprekend. Voor sommigen is het lastig om ouders met een kindje met een beperking in de kinderwagen tegen te komen. Normaalgesproken stap je onbevangen op ouders af, maar als het kindje een zichtbare beperking heeft, hebben sommigen de neiging een zijpad in te slaan. Als je dat niet doet, vraag je je af wat je zeggen moet. Laten we beginnen met het kindje en hun ouders echt te zien door belangstelling te tonen. Wie weet hoeveel onbegrip die ouders al tegengekomen zijn tijdens de zwangerschap en na de geboorte. Warme belangstelling, al komt die dan wat stuntelig over, doet ontzettend goed. Het kindje in de kinderwagen is hún kindje. Een kind dat ze, worstelend met veel vragen, hopelijk hebben aanvaard als een kind dat de Heere aan hen heeft toevertrouwd.
Verbondskind
Een kind van ouders binnen de christelijke gemeente mogen we nadrukkelijk als een kind van de gemeente zien: een verbondskind voor wie de hele gemeente verantwoordelijkheid draagt. Dit kind zal niet het kennisniveau van andere kinderen halen. De derde vraag die bij een doopbediening aan doopouders gesteld wordt, kan daarom vragen oproepen: ‘Belooft u dit kind bij het opgroeien in deze leer naar uw vermogen te onderwijzen en te laten onderwijzen?’ Wellicht is het te overwegen in bepaalde situaties de derde doopvraag aan te passen aan de omstandigheden.
Wanneer we in de Dordtse Leerregels I.17 belijden dat gelovige ouders uit kracht van het genadeverbond niet moeten twijfelen aan de verkiezing en zaligheid van hun vroeggestorven kinderen, heeft dat ook betekenis voor ouders met een kind met een beperking. Bijzonder detail is dat synodeafgevaardigden uit Drenthe tijdens de Synode in Dordrecht (1618/1619) een directe lijn trokken naar mensen met een verstandelijke beperking: ‘Zij die van het begin van hun leven buiten hun verstand zijn geweest.’
Handelen
In een christelijke gemeente moet het zien van mensen met een beperking gevolgd worden door handelen. Het leven van ouders wordt vaak helemaal beheerst door een kind met een beperking. Wellicht is het te overwegen dat de diaconie een diaken als contactpersoon aanstelt voor deze ouders. Naast professionele en georganiseerde hulp, waarbij de diaconie dan wegwijzer kan zijn, doet ‘spontane’ hulp van gemeenteleden goed. Wat is het fijn om als man en vrouw even alleen te kunnen zijn of om samen een avond weg te kunnen gaan met de wetenschap dat er iemand voor hun kind zorgt.
Pastoraat
Laat er ook in het pastoraat oog zijn voor gezinnen waarin kinderen met een beperking zijn. In het verwerkingsproces van ouders kan een ambtsdrager een belangrijke rol spelen. Verlies daarbij de broers en zussen niet uit het oog. Een kind dat veel aandacht vraagt, heeft grote impact op andere gezinsleden. Wanneer ouders zoeken naar een passende woonvorm, kunnen zij de vereniging Op weg met de ander vragen om advies.
Bij het opgroeien van het kind is persoonlijke aandacht van groot belang. Vanzelfsprekend speelt zijn bevattingsvermogen daarbij een rol. Uiteraard kunnen hierbij gemeenteleden met warme gevoelens voor deze doelgroep worden ingeschakeld.
Kerkdienst
Vaak heb ik aan de houding van gemeenteleden met een beperking gezien dat ze blij zijn dat ze naar de kerk mogen. Een brede glimlach of opgestoken duimpje illustreert dat. Hun verlangen om naar het huis van de Heere te komen mag aanstekelijk werken. In veel regio’s zijn er, soms na aanvankelijke bezwaren, diensten voor andersbegaafden. Laten dit vooral reguliere diensten zijn, waarin mensen met een beperking zich voluit opgenomen weten door de gemeente. Hun spontaniteit kan een positieve uitwerking op anderen hebben.
Intussen vragen deze diensten veel van een predikant. De kern van de Boodschap moet in voor andersbegaafden bevattelijke taal worden weergegeven. Predikanten kunnen daarbij gerust een beroep doen op onderwijs- of zorgprofessionals. Het gebruik van voorwerpen kan ondersteunend zijn. Het gebruik van symbolen en pictogrammen op een liturgie helpt de doelgroep om de dienst goed mee te beleven.
Overtuigend jawoord
Aan het begin van het winterseizoen worden de jongeren van de gemeente uitgenodigd voor de catechese. Overleg met ouders en verzorgers wat verstandig is. Wanneer het volgen van de reguliere catechese niet mogelijk is, is het de taak van de gemeente om, eventueel samen met andere gemeenten, een aangepaste catechesegroep te organiseren (zie p.15).
Jongeren die anders zijn kunnen, al naar gelang hun mogelijkheden, worden ingeschakeld tijdens de aangepaste catechese. Sommigen zijn heel muzikaal, anderen spreken vrijmoedig een gebed uit. Zij kunnen daarin meer voor anderen betekenen dan we vaak beseffen.
Wanneer zij aangeven belijdenis van het geloof te willen afleggen, is het van belang op hun eigen niveau de kernzaken van het geloof te behandelen. Soms is het goed een aantal momenten gezamenlijk met de andere belijdeniscatechisanten te plannen, zeker wanneer de geloofsbelijdenis in één dienst plaatsvindt. Het is van belang de belijdenisvragen op hun niveau te stellen. Ik heb nooit een overtuigender jawoord gehoord dan van een jongen met het syndroom van Down. Wat een blijdschap was er toen hij daarna de eerste keer avondmaal mocht vieren omdat, zoals hij zei, ‘Jezus daar was’. God ziet naar mensen met een beperking om. Laten wij het ook doen en onze ogen openhouden.