Wervend om behoud
Ds. G. Boer droeg de evangelieschat in een breekbaar vat. Ik zie hem nog staan op de kansel van de Morgensterkerk in Zoetermeer, zijn laatste gemeente. Lichamelijk broos en vermoeid, geestelijk vol van gloed en kracht. Op 17 januari is het vijftig jaar geleden dat hij overleed. Wat kenmerkte zijn prediking?
Als ik zijn preken lees, hoor ik nog die sonore, stoere stem. Sober en traag waren zijn gebaren, geladen en gezagvol zijn woorden. In een taalkleed dat je alleen maar ‘Boeriaans’ kon noemen. Zeggingskracht ging ervan uit, waaronder je had te buigen of te breken. Of moet ik zeggen: waaronder je moest buigen door te breken? Zo althans verging het mij en vele anderen.
De kracht van Boers prediking was ‘vreemde’ kracht, gegeven van omhoog, verleend uit genade. De gevolmachtigde brenger van de boodschap ging schuil in zijn Opdrachtgever. Meer dan zaakgelastigde was hij niet. De last van die zaak was hem door een Ander opgelegd. Heel zijn zeggenschap was leengoed. Hij had zijn boodschap niet bedacht, maar letterlijk van horen zeggen. Deze was geen product van eigen creativiteit, maar ontleend aan Hem Die gegeven is alle exousia (volmacht) in hemel en op aarde. Niets meer, ook niets minder. Wat hem vulde van omhoog, droop door de woorden naar omlaag, tot op de bodem van je ziel.
Mystieke momenten
Je zat in de kerk, maar een andere werkelijkheid omringde je. Lijfelijk in de kerkbank, maar geestelijk zat je in de beklaagdenbank. Tot zondaar werd je geoordeeld, en als zondaar vrijgesproken, geknakt en weer opgericht, gewond en toch geheeld om Jezus’ wil, de gewonde Geneesheer. Daar ontsloot zich het geheimenis van Gods presentie. Daar stond de Heilige aan de deur van het hart, voor Wie ik, onheilige, niet staande blijf. Daar stond God de Zoon, in het Evangelie gekleed, gereed om met Zijn wonden mijn onheiligheid te bedekken. Daar kwam de Geest van de Vader en de Zoon op de wagen van het Woord met al de schatten van het heil. Als ik ergens enige kennis kreeg aan wie God is en wie ik zelf ben, dan is het vooral daar en toen. Mystieke momenten, die een ongeneeslijk ontzag in je ziel nalaten voor Gods verhevenheid en Zijn neergebogenheid, verborgen voor het brein, onthuld voor het hart.
Een aarden vat
Lag dat aan het talent van Boer? Was hij het die over dit geheimenis beschikte? Hij zelf wist wel beter. Toen hij in 1965 intrede deed in Katwijk, zijn voorlaatste gemeente, deed hij daar een boekje over open. Hij preekte over de schat in het vat (2 Kor.4). Zijn eerste zin was meteen raak: ‘Gemeente in Katwijk aan Zee, Paulus is een wonderlijk man. Hij protesteert niet als hij honger ondergaat en koude, schipbreuk lijdt, uit synagogen wordt geworpen, gegeseld en gestenigd wordt. Hij laat maar met zich doen. Niet omdat hij Joris Goedbloed heet, maar omdat hij een apostel is van Jezus Christus.’
Een apostel is niet meer dan slaaf. Zo’n slaaf kan nergens over beschikken. Al wat hij uit te delen heeft, is hem door zijn Meester toebedeeld. ‘In de totale ont-lediging heeft God hem de schat van het Evangelie gegeven.’ Een prediker is een goedbedeelde bedelaar. Meer niet. Dan is hij in één woord geprezen. Als hij zich een hogere status aanmatigt, leeft hij boven zijn stand en maakt hij zich aan diefstal schuldig. ‘Zodra de persoon van Paulus floreert, sterft de apostel in hem.’
Boer was het zich bewust. De schat van het Evangelie is verpakt in een aarden kruik. Stof en leem. Onooglijk, onaanzienlijk. ‘Dat valt ons tegen, want het oog wil ook wat. Wij zijn van mening dat de verpakking in overeenstemming moet zijn met de waardevolle inhoud: de schat. Dat is niet het geval. God gaat te werk als een man in het Oosten, die zijn parels en gouden munten steekt in een lemen, breekbaar, vergankelijk, waardeloos vat. Deze verpakking behoort tot de ergernis van het Evangelie.’
Kort bij de Meester
Even zou je toch denken: dat lijkt toch nergens op, zo’n zaligende schat in zo’n armzalig vat? Maar laat het nu juist terdege ergens op lijken. Op niemand minder dan op de schat zelf: Jezus Christus.
‘Wanneer wij Christus aanzien, kruipend in Zijn doodszweet in de hof van Gethsémané, klagend in de Godverlatenheid, doodbloedend aan het kruis, kijken wij een andere kant uit. En toch is Hij dé schat van het Evangelie. Hij kwam in een aarden vat, deelde ons van God vervreemde bestaan, deed afstand van Zijn luister. Wanneer het zo was met de Meester, hoeveel te meer is het dan met de dienaar.’
Het besef dat hij een gekruiste Meester diende en in Zijn gevolg ging, hield ds. Boer kort en klein. Kort bij de Meester, klein in zichzelf. ‘Er is geen aparte ingang in het koninkrijk voor dienaren des Woords. Wij leven van dezelfde genade. En behalve dit, staan wij telkens met onze ambtelijke bediening voor de schroeihitte van Gods tegenwoordigheid. Wij hebben telkens nodig dodelijk gewond te worden, om voor Hem niet in eigen kracht, maar in Zijn kracht te staan.’
Zwak en sterk
Zo’n man was ds. Boer. Hij herkende zich in de gestalte van de apostel. ‘Telkens ligt hij weer neergeworpen op de grond, maar hij komt weer overeind. God richt hem op. U zegt: hoe bestaat het? Kan God niet wat zuiniger omgaan met Zijn dienaren? Nee, dat kan niet. Want alleen zo wordt het sterven van de Heere Jezus in het lichaam omgedragen.’
Tegelijk was Boer er evenwel van overtuigd dat in eigen zwakheid nochtans Christus’ kracht volbracht wordt. Christus’ stervensgestalte heeft als keerzijde dat Zijn leven gestalte krijgt. ‘Midden in het lijden openbaart zich eeuwige heerlijkheid, midden in de smart overstroomt Hij ons met eeuwige vreugde. In de tranen parelt de lach. Wanneer Paulus met zijn menselijk bestaan en dienst kopje-onder gaat, stromen mensen de haven van behoud naar binnen. Terwijl de vloedgolf hem bijna wegsleurt, grijpt Christus de volle buit van het Evangelie. De mens Paulus is de prijs die betaald moet worden om de apostel Paulus vruchtbaar te maken. Daarom had Paulus er ten slotte plezier in. Want wanneer hij zwak was, was hij sterk.’
Voelbare ernst
Ds. Boer ervoer die kracht bij uitstek op de kansel. ‘Wanneer Hij met ons is in de prediking, komen krachten van Christus los.’ Dan schalt de roep van God in Christus. ‘Dit roepen Gods is een wegroepen van onder het oordeel vandaan, bij uw zondeleven vandaan, om u aan God te onderwerpen.’ Door Jezus’ kracht voltrekt zich in de prediking het wonder dat zondaren ‘voor Gods majesteit in elkaar zakken’ en door Christus worden opgebeurd. ‘Want het Evangelie is dynamiet.’ Een goddelijke kracht, die ten diepste ‘de kracht der liefde’ is. ‘Daarom is er raad voor u, al bent u nog zo gebonden en onmachtig.’ Het was diezelfde liefdesdrang die Boer keer op keer bewoog om de gemeente in voelbare ernst op te roepen tot bekering. Zijn waarschuwingen waren geladen met urgentie, maar klonken nooit bedreigend. Veeleer wervend om behoud. Hoe zullen wij ontkomen, indien wij op die grote zaligheid geen acht slaan? Wetend hoezeer de Heere te vrezen is, bewoog hij in Paulus’ gevolg de mensen niet tot angst, maar tot geloof.
Geen misschientjes
De sleutels van het hemelrijk hanteerde hij. ‘U hoort de deuren knerpen op hun scharnieren. Er loopt een rechte lijn van de preekstoel naar Gods rechterstoel. Want God zal naar Zijn Woord oordelen, naar dit getuigenis.’ In de prediking vallen eeuwige beslissingen. Ze staat onder de hoogspanning van Gods Geest, Die deuren opent en deuren sluit. Wie Christus’ bloed onrein acht en aan Zijn kruis voorbijgaat, moet buitenstaan en laadt Gods verdoemenis op zich.
Ds. Boer zei dit niet als een gemeenplaats, onaangedaan en terloops. Hij huiverde erbij, met maar één hartstochtelijk verlangen: de deur open te zwaaien voor ieder die door de knieën gaat en de belofte van het Evangelie met een schreeuw omarmt in waar geloof. Die verkondigde hij dat alle zonden hem of haar vergeven zijn. Vergeven zíjn!
Boer onderstreepte dat woordje ‘zijn’. Gods toezeggingen zijn toekenningen. Wie gelooft wat ze beloven, krijgt het beloofde niet wellicht of straks, maar stellig, ter plekke en op staande voet. Boer geloofde dat de prediking van de Evangeliebeloften geen misschientjes en waarschijnlijkheden uitdeelt, maar voldongen heil uitreikt, kant en klaar. Al Gods beloften zijn gedrenkt en verzegeld in het offerbloed van de Gekruisigde, gegarandeerd in het heilsfeit dat Christus in Zijn dood en verrijzenis eens voorgoed voleindigd heeft. Die gedane zaken nemen geen keer, maar nemen, Godlof, wél de wending naar het zondaarshart. ‘Zo dikwijls als u onder de prediking van het Evangelie – dus hier en nu – de belofte van dit Evangelie van harte gelooft, zijn al uw zonden van Godswege vergeven.’
Bijval
Het geloof zegt er amen op, niet als bijdrage, maar alleen als bijval. ‘Dat zegt zo iemand weliswaar met knikkende knieën, en hij zegt het niet omdat hij het kan, maar omdat God het zegt. Wij hebben dus niets anders te doen dan God na te spreken in Zijn Woord: niet dat de zonden vergeven mogen worden of misschien vergeven zijn, maar dat ze metterdaad vergeven zijn. Dát is de prediking van het Evangelie.’
Passie voor het Evangelie
‘Passie voor het Evangelie’ is de naam van onze website met preken, referaten en artikelen over en van ds. G. Boer. Het is begonnen in het jaar 2009 toen ik een grote verzameling van 140 geluidspreken van ds. Boer in handen kreeg, die mijn schoonvader, de heer H. Harmsen uit Zoetermeer, had opgenomen. Ik vond de preken te waardevol om deze alleen voor mijzelf te houden. Na positief overleg met dr. ir. J. van der Graaf over de vraag of het zinvol kon zijn de preken te publiceren op een website, heb ik samen met ds. G.H. Kruijmer de website opgericht.
We hebben de website de naam Passie voor het Evangelie gegeven, gelijknamig aan het boek met de biografie van ds. G. Boer, dat toen ook verscheen. Hierin vonden wij verwoord zijn gedrevenheid en bewogenheid om de waarheid van het Evangelie door te geven in de branding van zijn tijd. Hij kon precies benoemen waar afgeweken werd van de kern van het Evangelie. Hij was in staat om haarfijn met grote bewogenheid, in sterke bewoordingen en vastbeslotenheid de boodschap van het Evangelie door te geven. Met krachtige uitspraken en een innemende stem is hij voor velen tot zegen geweest.
De website is nu uitgegroeid tot een website met 239 geluidspreken, 166 schriftelijke preken, 46 referaten en artikelen en een lijst met indrukwekkende citaten van ds. Boer. Met enige regelmaat komen er nog steeds nieuwe artikelen, preken en referaten bij. Omdat wij veel catechismuspreken van ds. Boer in bezit hebben, konden we een boek samenstellen met zijn gehouden catechismuspreken, een hoogtepunt naast de website. Dat de website veel gebruikt wordt, zien we met grote dankbaarheid aan God in het grote aantal downloads van ongeveer 13.000 per maand. Wij hopen dat dat deze website voor velen tot zegen mag zijn.
Gerwin Breugem, Waddinxveen