Woorden van vrede
In Psalm 85 wordt eerst teruggekeken naar de daden van God in het verleden. Dan wordt er een appèl op de Heere gedaan om verlossing in het heden, om daarna af te sluiten met de verwachting dat God herstel zal geven. De lijn van deze psalm past mooi bij advent.
Ondanks de komst van de Heere Jezus, Die door Zijn lijden en sterven het kwaad en de dood overwon, worden we iedere dag geconfronteerd met de gebrokenheid, zondigheid en het lijden in en van deze wereld. We zingen blijen vrijmoedig over het wonder van de komst van Gods Zoon, maar worstelen ook met de moeiten en zorgen van deze tijd. Waar is de vrede waar de engelen van zongen? Wanneer worden de machtigen van de troon gestoten en komt er een eerlijke verdeling tussen rijk en arm, waar Maria over spreekt?
Advent doet ons terugkijken, om ons heen kijken, maar ook hoopvol vooruitkijken. Christus zal terugkomen en onder andere gerechtigheid, barmhartigheid en herstel met Zich meenemen.
Gods goedheid
Psalm 85 is geschreven na de terugkeer van een deel van het Judese volk uit ballingschap. In prachtige woorden roemt de psalmist Gods grote daden. Hij ziet ook dat het lijden nog niet voorbij is. Misschien is er een hongersnood (vgl. vs.7 en 13), waardoor mensen de dood in de ogen zien. In ieder geval doet hij een beroep op Gods goedheid, bang als hij is dat het volk anders weer zal gaan afdwalen. Hij vraagt om goedertierenheid en heil, hij gelooft dat de Heere woorden van vrede zal spreken. Wie leest daarin niet de komst van de Heere Jezus?
In het magistrale slot van de psalm lijkt het of de dichter zich een dans voorstelt. Een dans tussen de Heere God met Zijn heerlijke eigenschappen en de reactie daarop van de mens. God, Die goedertieren is, vraagt om trouw. God, Die rechtvaardig is, geeft vrede. Het gaat heen en weer: God komt met Zijn weldaden vanuit de hemel, de mens ontvangt en reageert vanuit de aarde.
Als we de psalm zo lezen, dan lijken we vast te lopen met het beeld van de ontmoeting van Maria en Elizabet (zie kader). Toch zagen de oude kerkvaders wel een link. Een van hen zegt over vers 11: Zij (Elizabet) die de gerechtigheid (Johannes) droeg, kust haar (Maria) die de vrede (Jezus) draagt. Zij zien in het beeld Johannes, die in zijn preken vooral de gerechtigheid predikt, en de Messias, Die Vredevorst wordt genoemd. In het laatste vers kunnen we het werk van Johannes de Doper als voorloper lezen: gerechtigheid zal voor Hem uitgaan.
Psalm 85 in beeld
In het Stuttgarter Psalter, een psalmboek uit 930 (zie: psalminbeeld.nl), zien we op de afbeelding bij Psalm 85 twee vrouwen in een dal, tussen de bergen. Zij ontmoeten elkaar op een innige manier. Omdat beiden een aureool om het hoofd dragen en een van hen zelfs een kroon, lijkt het erop dat men in de tiende eeuw gewend was om in vers 11 de ontmoeting tussen Maria en Elizabet te lezen.
Omkeer
De bekende kerklieddichter en theoloog Willem Barnard wijst er in zijn boekje Psalmgetier. Gepeins bij psalmen op dat in Psalm 85 het woord ‘keer’ een grote rol speelt. In wel vijf verzen komt het, in verschillende vervoegingen, voor. Het is niet altijd zo duidelijk vertaald, maar in het Hebreeuws staat het er wel. Het gaat om omkeer (vs.2) in een bepaalde situatie die berust op inkeer van de Heere en afkeer van Zijn blijvende toorn (vs.4,5). Verderop gaat het om een verlangen naar een algehele keer, niet alleen in de actuele situatie, maar in het hele bestaan. Er is sprake van terugkeer (vs.7) en ten slotte volgt de inwendige consequentie: de bekering, de afkeer van dwaasheid en traagheid, waartoe Gods gunstelingen niet mogen terugkeren.
In het verleden had ik regelmatig contact met Syrischorthodoxe christenen. Zij nemen hun geloof(sbeleving) heel serieus. Niet alleen voor Pasen, maar ook voor Kerst kent men een periode van vasten. Voor de kinderen is dat niet altijd gemakkelijk, ‘maar’, zo zei een jonge moeder mij eens: ‘wij willen ons heel bewust omkeren van de wereld met alle verleidingen en ons toekeren naar het Christuskind. Het vasten helpt ons daarbij.’
Advent is een periode van inkeer, terugkeer, ommekeer, bekering. Omdat Hij door Zijn komst een ‘keer’ bracht in deze wereld.
Psalm 85
HEER, U was liefdevol voor Israël.
U gaf uw land weer vrede en herstel.
Al zondigde uw Jakob veel en zwaar,
U nam de schuld weg, keek er niet meer naar.
U schonk genade, geen verdiende straf.
Uw woede wendde U volledig af.
Red ons ook nu, kwel ons niet eindeloos.
Kijk ons weer aan en wees niet langer boos.
U blijft toch niet vol woede voor altijd?
Toon ons uw goedheid en genegenheid.
Laat ons herleven en bevrijd ons weer,
dan brengt uw volk U vrolijk dank en eer.
Ik heb mijn oor te luisteren gelegd
om duidelijk te horen wat U zegt:
wie met U leven biedt U vrede aan,
wanneer zij niet dezelfde fout begaan.
God redt zijn volk, zijn eer komt in ons land.
Dan gaan de trouw en waarheid hand in hand.
Hij woont bij ons als recht de vrede kust.
De liefde groeit en bloeit naar hartenlust.
Gerechtigheid daalt uit de hemel neer.
De aarde schenkt het goede van de HEER:
het land geeft vrucht, de oogsten zegent Hij.
Recht snelt vooruit en maakt zijn wegen vrij.
De Nieuwe Psalmberijming
Hoe dit artikel te gebruiken?
• Zoek een rustige plek
• Lees Psalm 85 helemaal en daarna nog een keer vers 9-12
• Overdenk wat je leest
• Bestudeer de illustratie uit het Stuttgarter Psalter
• Vraag: waar denk jij aan bij vers 11, als je deze tekst verbindt met advent?
• Lees eventueel nog de overige tekst of doe dat een andere keer
Maria en Elizabet
Net buiten Jeruzalem ligt in de bergen het kleine stadje, eigenlijk een deelgemeente, Ein Kerem. Al in de eerste eeuwen van onze jaartelling werd deze plek aangewezen als geboorteplaats van Johannes de Doper en verrezen er de eeuwen door kerken en kloosters. Een van de kerken, de Kerk van de visitatie, is bereikbaar via een ommuurd plein. Op de wanden rondom het plein zijn 42 tegeltableaus van de lofzang van Maria in even zoveel verschillende talen te vinden. In het midden van het plein staat een bronzen beeld van de ontmoeting van Maria en Elizabet. Toen ik een aantal jaren geleden de wandeling naar Ein Kerem had ondernomen, trof dit beeld mij: een ontroerend beeld, twee zwangere vrouwen, zo kwetsbaar tegenover elkaar. Wat hebben ze gezien in elkaars ogen? Hoe hebben ze elkaar begrepen en het werk van de Heere God in elkaars leven herkend? Aan dit beeld moest ik denken bij het lezen van Psalm 85.