Zie de bijlage
Het is niet zo heel lang geleden dat de dominee op zaterdag rond de middag zijn psalmbriefje inleverde. Een doorgaans goedgehumeurde koster belde rond etenstijd even, nam de psalmen en Schriftlezingen op, herhaalde die nog een keer en klaar was Kees. Dat gaat tegenwoordig anders.
Het valt me de laatste tijd op dat je als predikant vaker een uitvoerige mail krijgt toegestuurd wanneer je een preekbeurt elders vervult. Naast de handige en noodzakelijke adresgegevens en telefoonnummer(s) van kerkgebouw en scriba, is er ook ‘de bijlage’. Of de dominee die van tevoren goed zou willen doorlezen. Dat blijkt inderdaad geen overbodige luxe, want de gang van zaken kan hier en daar verschillen. Wel of geen voorzang is niet echt meer een item – dat gebeurt nu bijna overal.
Kinderen in de dienst
Iets anders betreft de aanwezigheid van de kinderen in de dienst. Of juist niet. Het is zaak het moment waarop ze tijdens de dienst naar ‘hun eigen moment – opstapgroep – kindernevendienst – de Schatzoekers’ of wat ook gaan, heel goed in de smiezen te hebben. Je zou er dan nog een woordje aan kunnen wijden. Wat bijzonder op prijs wordt gesteld. Maar wat óók voor een dilemma stelt: zeg je als voorganger dan iets over het thema waar zij mee aan de gang gaan of probeer je op kinderlijke wijze een voorschot op de verkondiging van straks te nemen? Kies je voor optie A, dan moet je je uiteraard op de hoogte stellen van het lesmateriaal van de kinderen. Hoeft geen probleem te zijn, wordt meestal goedbedoeld alvast meegestuurd, – bijlage 2 zogezegd. Met een voorbeeld/illustratie dat de voorganger kan gebruiken – je hoeft het niet eens zelf te bedenken. Hoe makkelijk kan het zijn. Kies je voor optie B, dan ben je in kindertaal een samenvatting aan het maken voor de volwassenen. Voelt een beetje raar.
Laat er overigens geen misverstand over bestaan: we richten ons met alle liefde tot de kinderen. Zó fijn dat ze er zijn. Dat geldt uiteraard ook voor de ouderen, zij die thuis meeluisteren, de studerenden, de singles, twintigers en dertigers, werkzoekenden, pensionado’s, de meiden en jongens van de middelbare school, jongelui op m/hbo en wo enzovoorts… maar die worden doorgaans niet apart in de bekende bijlage opgevoerd. Geeft niks, daar hoopt de dominee zelf wel om te denken.
De gang van zaken
Een aantal zaken die vooraf gedeeld wordt, wekt bevreemding. De gang en onderdelen van de liturgie zijn, mag ik aannemen, voor de meeste predikanten en proponenten wel bekend en hoeft dus (wat mij betreft) niet helemaal uitgeschreven te worden. Dat we na het consistoriegebed de kerkzaal betreden, is evident – ik heb het nooit anders meegemaakt. Dat we vooraf van alle broeders een hand krijgen, fijn – enige steun kunnen we wel gebruiken. Dat de ouderling van dienst de dominee voorgaat, ja gráág. Maar het is een open kerkdeur. Dat in de morgendienst de Wet des Heeren en in de middag- en avonddienst de geloofsbelijdenis voorgedragen wordt, weten de daartoe opgeleide voorgangers doorgaans wel, vermoed ik. Dat de gemeente bij het ene onderdeel van de eredienst wel en op een ander moment niet gaat staan, ach, dat zien we dan wel. Zelf sta je het grootste gedeelte toch ook.
Psalmen en/of liederen
Een werkelijke lastigheid zit ’m soms in de keuze van psalmen en/of liederen. Wanneer de zaak én-én is, dan geldt in gemeente X een zekere verdeelsleutel tussen psalm en lied (telt de voorzang trouwens ook mee, of niet?), bij gemeente Y een maximum van dit of een minimum van dat óf je krijgt de vrije hand. Dat laatste lijkt sympathiek, zo is het ongetwijfeld bedoeld, maar ergens bekruipt je het gevoel dat voor sommigen hier veel van afhangt. Natuurlijk staan we daarboven, maar of iedereen daarboven staat? Weet ik niet.
Laat dit overigens geen treurzang zijn. De dominee is bepaald geen slachtoffer en zal bovendien met blijdschap voorop gaan in het de Joden een Jood en de Grieken een Griek zijn. Daarbij zijn er werkelijk ook parels wat betreft de bekende bijlagen. Een voorbeeld. Eens ontving ik een uitnodigingsbrief voor een gastbeurt elders. Klip-en-klaar gaf de kerkenraad aan de goede gewoonte te hebben dat in de middagdienst de eigen predikant leerdiensten houdt, bij voorkeur uit de catechismus. Fijn dat de eigen dominee dat doet. Hopelijk doen veel eigen herders en leraars dat. Dus geen leerdienst. Goed. Echter, zo schreef men, het wordt buitengewoon op prijs gesteld wanneer de verkondiging in de middag- of avonddienst hoe dan ook verdiepend kan zijn. Het kan natuurlijk per voorganger verschillen, maar persoonlijk bezorgde déze bijlage mij een heel goede (zon)dag. Werkelijk goedgemutst startte ik die zondagmiddag de auto.
In de rubriek Signalement leggen leden van de redactie de vinger bij actuele ontwikkelingen in maatschappij of kerk. Lees het Signalement van vandaag met humor en zachtmoedigheid. Zo is het ook geschreven. Maar in luim en scherts zit altijd een beetje ernst. Men oordele zelf. En wie de schoen past, trekke hem aan.