column

Zwart-wit

Tijdens mijn vakantie las ik een geschiedenis van de Verenigde Staten. Historica Jill Lepore laat vanaf Columbus tot aan Donald Trump zien hoe diep racisme in de Amerikaanse samenleving geworteld is.

Al meteen na de Onafhankelijkheidsoorlog kwam de vraag op tafel hoe slaven beschouwd moesten worden: als bezittingen of als personen? Met het oog op de belastingen en de vertegenwoordiging van de staten werd besloten dat slaven voor drie vijfde als mensen zouden meetellen. De Amerikaanse Burgeroorlog ging volgens Lepore niet om de rechten van staten, maar vooral om de afschaffing van de slavernij. Ook daarna bleef de segregatie in stand, zodat zwarte, Amerikaanse soldaten in het buitenland vochten voor vrijheden die ze thuis niet genoten. 

Uiteraard kun je afdingen op de progressieve agenda van de Harvard-historica Lepore, die duidelijk geen fan is van Donald Trump. Toch laat haar boek zich daarmee niet wegzetten. Ze gaf het de treffende titel Deze waarheden, een verwijzing naar de befaamde opening van de Amerikaanse onafhankelijkheidsverklaring, maar ook naar de meerdere ‘waarheden’ die momenteel naast elkaar bestaan. Door nepnieuws en propaganda kunnen Amerikanen het zelfs niet meer over de feiten eens worden. Een medewerker van Trump beweerde eens met droge ogen dat zij ‘alternatieve feiten’ hanteerde. Dat is een levensgroot probleem, ook ten aanzien van racisme. 

Met dit boek nog in het achterhoofd maakte ik een kerkdienst mee in een kleine, protestantse gemeente in Frankrijk. De mix van huidskleuren trof me. Een blonde vrouw leidde de zang, de voorganger was van Afrikaanse achtergrond. Natuurlijk was ik er met mijn gezin maar een enkele dienst en weet ik niets van achtergronden, maar het leek me een behoorlijk harmonieus geheel. Al zie je het niet zo vaak, maar zo hoort het in de kerk toch te zijn. 

Verdrietig genoeg neemt momenteel de antiracismebeweging soms militante trekken aan, met name op Amerikaanse universiteiten. Al wat aan ‘witte overheersing’ herinnert, moet dan worden uitgebannen. Die overdrijving doet schade, terwijl racisme zeker aangekaart moet worden. Als we nu eens zouden beginnen om samen God te loven, zoals in die kleine kerk? Dan blijft er maar één waarheid over.

A. Huijgen