Boekbesprekingen
Dr. C.A. van der Sluijs Binding in bevinding. Het gebinte van de gereformeerde gezindte. Uitg. Om Sions Wil, Alblasserdam; 224 blz.; € 17,95.
Binding in Bevinding is het nieuwste werk van dr. C.A. van der Sluijs. Dit boek leest als een polemiek. De auteur bindt de strijd aan met allerlei verval dat hij signaleert in met name kerk, prediking en ‘geloofsleven’. Hij ontmaskert op tal van fronten vermeende bevinding om vervolgens te verwoorden wat bevinding wél is. In de korte inleiding verwoordt dr. Van der Sluijs wat hij met deze uitgave beoogt: ‘Gedachten uit het verleden worden in dit boek opnieuw overdacht en doordacht met het oog op bijbelse bevinding en het bevindelijk leven.’ Bevinding is volgens hem ‘de persoonlijke ervaring van het goddelijke – of anders gezegd – de gewaarwording in het gemoed van gemeenschap met God’.
Het boek is ingedeeld in twee delen: achtergronden en perspectieven. In ‘Achtergronden’ worden het Réveil, de Afscheiding, de Doleantie en een aantal theologen verkend met het oog op het centrale thema. Hoewel er geen aparte paragraaf aan dr. H.F. Kohlbrugge wordt besteed, speelt zijn theologie een prominente rol. In ‘Perspectieven’ wordt een breed, maar wezenlijk scala aan onderwerpen besproken die met de thematiek van het boek te maken hebben. Daarbij komen met name aan de prediking gerelateerde onderwerpen aan bod. Perspectieven wordt afgesloten met een korte ‘visionaire vooruitblik’. Wat is binding in bevinding? Van der Sluijs verbindt bevinding exclusief aan het Woord en vandaaruit vooral aan God. Niet de gevoelens van de gelovige staan centraal, maar Wie God is en wat Hij doet. Theologie vanuit God dus. Bijbels en daarom gereformeerd. In het eerste deel van het boek, Achtergronden, wijst de auteur ‘binding in bevinding’ aan in bijvoorbeeld het Réveil of bij ds. W.L. Tukker, maar ontdekt hij scherp en vastberaden waar bijvoorbeeld Kuyper of de Doleantie daarvan afwijken.
Van der Sluijs gaat onder andere in op de verhouding van Woord en Geest. Hij houdt die in navolging van Calvijn en Luther ‘ten nauwste’ op elkaar betrokken, omdat juist op dit aangelegen punt zal blijken dat wegen beslissend uiteengaan. De ‘wederdopers’ van toen blijken vandaag springlevend. De bijbelse leer is een eenheid. Je kunt niet ongestraft een enkel element eruit vervangen en verwisselen zonder de ‘binding in bevinding’ te verliezen. In de paragraaf ‘heiliging en rechtvaardiging in het geding’ legt de auteur de vinger bij een ‘uiterst actueel’ front. Het gaat om de rechtvaardiging en heiliging van de goddeloze zoals blijkt uit het citaat van Kohlbrugge: ‘Nee (de zondaar) is geheel en al vleselijk, maar uit genade en door het geloof tegelijkertijd geheel en al geestelijk!’ Dr. C.A. van der Sluijs belicht vanuit de historisch achtergronden vanuit verschillende perspectieven indringend de prediking, het gemeente- en geloofsleven in de huidige tijd. Links- of rechtsom blijkt de gelovende mens centraal te staan in plaats van God. Gebrek aan gedegen kennis vanuit het Woord en de theologiegeschiedenis wreekt zich. Een en ander is merkbaar in de vervaging of standaardisering van de prediking, de inclusiviteit van de gemeente (iedereen wordt als kind van God gezien) of haar hypercalvinistische keerzijde (iedereen is wettig onbekeerd). Het is meer dan terecht dat ds. Van der Sluijs schrille alarmsignalen laat klinken. Deze ontwikkelingen zijn uiterst gevaarlijk en monden uit, als God dit niet verhoedt, in een leegloop zoals ooit bij de Gereformeerde Kerken gebeurde. Naast alle waardering plaats ik ook een aantal kanttekeningen. De structuur van het boek komt minder duidelijk over. Zo ontbreekt een heldere definitie van het herhaaldelijk genoemde ‘binding in bevinding’ en een soort leesplan dat ons invoert in de materie. De geschetste achtergronden komen niet altijd als objectief over, exposé, analyse en duiding lopen voortdurend door elkaar. De historische lijnen lopen van Réveil via onder anderen G. Boer en C. Graafland ineens naar Calvijn en Zwingli.
Binding in bevinding zou winnen aan helderheid en zeggingskracht als de auteur zijn kenmerkende schrijfstijl minder volstopt met retorica. De polemische toonzetting heeft als gevaar dat alleen ‘vrienden’ overtuigd worden, terwijl de ‘vijanden’ het boek alleen maar snel naast zich zullen neerleggen. Het echte gesprek slaat dan snel dicht en dat zou echt jammer zijn. Daarvoor is het signaal dat Van der Sluijs door deze cri de coeur afgeeft te urgent: ‘Nodig is een radicale heroriëntatie vanuit een algehele reformatie.’