Een mis in Calvijns kerk
Het was een opvallend bericht, enkele maanden geleden. ‘Eerste mis in ‘Calvijn kathedraal’ sinds de Reformatie’. Na bijna vijf eeuwen werd er voor het eerst een rooms-katholieke mis uitgevoerd in de bekende Saint-Pierre kathedraal van Calvijn. Historisch, zo werd het door veel media genoemd.
De kerk bleek die avond te klein, mensen moesten naar huis worden gestuurd. De mis werd door 1500 mensen bijgewoond.
Deze maand staat de datum van 31 oktober weer op de kalender. Hoewel de laatste jaren steeds meer overschaduwd door Halloween, blijft het de dag die protestanten steeds weer herinnert aan het begin van Reformatie. We denken aan de monnik Maarten Luther, die geen vrede en rust vond voor zijn ziel, omdat hij zijn zondelast niet echt kwijt kon. Omdat zijn eigen gerechtigheid telkens niet toereikend bleek. Omdat hij steeds weer vastliep in zijn goddeloosheid. Hoe wordt een goddeloze rechtvaardig voor God? Hoe vind ik vrede voor mijn ziel? Hoe kom ik van mijn zonden af?
Het wonder voor Luther
Het zijn deze diep menselijke vragen waarop de Bijbel zo’n heerlijk antwoord bleek te hebben. ‘Want allen hebben gezondigd en missen de heerlijkheid van God, en worden om niet gerechtvaardigd door Zijn genade, door de verlossing in Christus Jezus.’ (Rom.3:23-24). Daar gebeurde voor Luther het wonder. Christus’ gerechtigheid wordt de zijne. En zijn ongerechtigheid ging naar Hem.
Niet het offer dat ik breng,
niet de tranen die ik pleng,
ofschoon ik ganse nachten ween,
kunnen redden, Gij alleen.
Komende dagen wordt in hervormde kerken en kerkdiensten herinnerd aan het begin van deze Reformatie. Er zijn hervormingsavonden en reformatieherdenkingen. We zingen ‘Een vaste burcht’ op de zondag rond de 31e oktober. Soms klinkt de vraag: hoe nodig is het nog? Comités of werkgroepen van bijvoorbeeld de Spaanse Evangelische Zending of de stichting In de Rechte Straat die de herdenkingen organiseren, zien de belangstelling teruglopen. Hoe leeft het nog? En is de Rooms- Katholieke Kerk vandaag nog voor ons wat het was voor Luther in zijn dagen?
We bevinden ons als christenen in Nederland en Europa steeds meer in de marge van de samenleving. Steeds minder begrepen door de gemiddelde tijdgenoot. Moeten we dan vasthouden aan het beeld dat de reformatoren schetsen van de Rooms- Katholieke Kerk? Is een mis in de kerk van Calvijn nu zo nieuwswaardig?
Vreugde en zekerheid
Deze vragen zijn terecht. De tijden sinds het begin van de Reformatie zijn veranderd. Toch is er mijns inziens alle reden om jaarlijks met dankbaarheid terug te denken aan het wonder van de Reformatie. Niet om vermeende vijandbeelden in stand te houden of kerkelijke conflicten te vieren. Maar wel omdat het goud van het Evangelie zelden zo helder schitterde als juist in die dagen. De drie sola’s: enkel het Woord, enkel het geloof, enkel genade. Daar moet de kerk het van hebben. Zonder dat gaat de kerk ten onder. Laat 31 oktober voor ons een jaarlijkse herinnering zijn om het daarvan te verwachten. Er speelt vandaag veel. Moeilijke vragen rond de toe-eigening van het heil zijn vaak nog springlevend. De vreugde en zekerheid van het geloof zijn soms ver te zoeken. Het Schriftgezag en de liefde voor het Woord worden wankeler en onzekerder. Soms wordt de kerk overschaduwd door allerlei discussies over kleine zaken, zijn we druk met vele activiteiten. Soms zijn we zo op onszelf gericht. Wat een zegen dan om elkaar – over kerkmuren heen – jaarlijks te herinneren aan waar het voor ons protestanten allemaal begon. Een monnik, zoekend naar vrede voor zijn ziel, die het Woord van de Heere opent. En ontdekt: Jezus alleen. Daar leeft de kerk van op.