Afgeschermd
Steeds verfijnder en omvattender dringt techniek door in onze sociale relaties – en dat gebeurt niet alleen bij tieners...
We kennen vast allemaal wel zo’n tiener. De jongen die urenlang aan het gamen is. Of dat meisje, gekluisterd aan haar telefoon, altijd browsend, tikkende vingers van constante berichten. ‘Likend’ of oordelend, geobsedeerd door selfies. En wat daar soms nog meer bijkomt: angst, stress, stemmingswisselingen, perfectionisme, depressie – onderdeel geworden van haar dagelijks leven.
Iets wat vrij onschuldig lijkt, kan ontsporen. Dat komt vaker voor dan we denken. Je hoeft geen psycholoog te zijn om te voelen dat de puberteit van onze tieners is veranderd – moeilijker geworden – sinds smartphones alomtegenwoordig zijn. Toonaangevende onderzoekers Jonathan Haidt en Jean Twenge stellen dat het verband tussen het smartphonegebruik door tieners, vooral sociale media, en de achteruitgang van de geestelijke gezondheid onmogelijk meer te negeren is.
Vooral onder meisjes vond de laatste jaren een ongekende daling in psychische gezondheid plaats. Nederlandse onderzoekers zijn nog niet zover als hun Amerikaanse collega’s. De achteruitgang in psychische gezondheid van meisjes wijten zij vooral aan de prestatiedruk. De lat ligt hoog voor presteren op school. Succes maak je immers zelf. Jij bent de architect van je leven, zo leer je ook op sociale media. Dat gewoon ook goed genoeg is, vertelt Instagram je niet.
Steeds verfijnder en omvattender dringt techniek door in onze sociale relaties – niet alleen bij tieners. Kijk zelf maar eens hoeveel schermtijd je gebruikte de afgelopen week. ‘Op je telefoon kijken’ is iets waar velen mee op staan en naar bed gaan. Vrijwillig en loyaal delen we onze levens. Wie wil, mag meegenieten. Maar let op: als iets gratis is, zijn wij het product. Facebookbaas Mark Zuckerberg zei eens over zijn platform: ‘Het is een koekoeksjong dat zich in de samenleving heeft genesteld, het is drukdoende de vacante positie van de Alwetende in te nemen.’
Hoe belangrijk is het dat we ons bezinnen op wat deze techniek losmaakt en hoe we ons er kritisch toe verhouden, zodat onze hersenen in staat zijn om te blijven leren en zinvolle ervaringen op te doen buiten dat scherm. Zodat we onze aandacht en concentratie voor anderen of die Ander niet verliezen en zodat ons hart gevoelig blijft voor de belangrijkste Bron om dagelijks uit te putten.