Kerk en synagoge hadden elkaar nodig om eigen identiteit te markeren

Ik hoor het een van mijn docenten in Jeruzalem, professor Israel Yuval, nog zeggen: ‘Vanaf een gegeven moment betekende Jood-zijn dat je geen christen was en christen-zijn dat je geen Jood was’, schrijft drs. C.J. Rodenburg.

Het was een nogal onthutsende uitspraak uit de mond van een wetenschapper, die in zijn publicaties laat zien hoezeer Joden en christenen elkaar voortdurend hebben beïnvloed.

Anders dan ik in eerste instantie dacht, bedoelde prof. Yuval niet dat tussen Joden en christenen een onoverbrugbare kloof was ontstaan, maar juist dat ze elkaar nodig hadden om duidelijk te maken wie ze zelf waren. Ze konden niet over zichzelf spreken zonder het over de ander te hebben. De beide geloofsgemeenschappen waren niet van elkaar verwijderd geraakt, maar leefden juist zo in elkaars nabijheid dat die voortdurend spanningen opriep en hen ertoe bracht om zich tegen elkaar af te zetten.

Onderzoek als van Yuval heeft ons beeld van de zogenaamde parting of the ways (scheiding van de wegen) tussen Joden en christenen sterk bijgesteld. In dit artikel zal ik enkele uitkomsten uit dat onderzoek schetsen en laten zien wat dit betekent voor de lezing van een cruciale tekst uit het bijbelboek Handelingen.

Scheiding

De scheiding van de wegen tussen Joden en christenen is een onderwerp dat nogal wat aandacht heeft gekregen in de afgelopen decennia. Bij de gangbare gedachte dat deze scheiding zich gedurende een korte periode radicaal heeft voltrokken aan het eind van de eerste of het begin van de tweede eeuw, worden steeds meer kanttekeningen geplaatst. Publiceerde prof.dr. James D.G. Dunn (hoogleraar Nieuwe Testament in Durham) in 2006 nog zijn The Parting of the Ways, in 2007 kozen Adam H. Becker en Annette Yoshiko Reed voor de veelzeggende titel The Ways that Never Parted. De nieuwe inzichten dwingen ons het beeld van de scheiding der wegen bij te stellen. Deze scheiding is een langdurig proces geweest en verliep niet overal op dezelfde manier. Het is daarom nodig te spreken van scheidingen der wegen. Jodendom en christendom hebben zich steeds meer los van elkaar ontwikkeld en op allerlei punten afstand genomen van elkaars overtuigingen en levenswijze. Toch is er altijd en op allerlei plaatsen grensverkeer geweest tussen leden van beide gemeenschappen en legden velen zich niet neer bij de keuze dat je ofwel een Jood ofwel een christen was.

Lees de volledige tekst van dit artikel in De Waarheidsvriend van 30 september 2016. (We hebben momenteel een mooi aanbod voor nieuwe abonnees.)