Piëtist en putschist

Bonhoeffer en Lewis hebben gemeen dat zij, om uiteenlopende redenen, in de gereformeerde gezindte lange tijd met argwaan zijn bekeken maar daar nu grotendeels aanvaard zijn en een steeds groter lezerspubliek bereiken, schrijft dr. B.J. Spruyt.

De acceptatie en populariteit is zowel vreemd als begrijpelijk. Zij is opvallend omdat de rechtvaardiging door het geloof, de bekering van de zondaar tot het geloof in Christus, dé gedachte van de gereformeerde theologie – van hervormd gereformeerd tot oud-gereformeerd – niet het artikel is waarmee het werk van Lewis en Bonhoeffer staat of valt.

Maar zij is begrijpelijk wanneer we ons realiseren dat (hervormd-)gereformeerde mensen nu in een andere samenleving leven, in een samenleving waarin zij als christenen een geheel andere positie innemen dan in het verleden, en dat die nieuwe situatie nieuwe vragen met zich meebrengt die in oude, traditionele boeken niet worden gesteld, laat staan beantwoord, maar bij Lewis en Bonhoeffer wel.

Lewis is voor alles de apologeet, de vérificateur van het christelijk geloof, die een weidse traditie in stelling brengt tegen de moderne onttoverde cultuur. Bonhoeffer heeft als weinig anderen nagedacht over de vraag welke gestalte het christelijk geloof zou aannemen in een definitief post-religieuze wereld. Bij vader Brakel of ds. W.L. Tukker gaat het daar niet over. Lewis en Bonhoeffer zijn daarom een welkome aanvulling op de canon zoals we die tot voor kort kenden.

Bonhoeffer lees je niet (bij mijn beste weten) in een week van voorbereiding op het avondmaal of in tijden van duistere zielenachten. Alhoewel ik denk dat hij over dit soort zaken het nodige te zeggen heeft gehad. Hij kende, bijvoorbeeld, zijn Kohlbrugge, citeerde hem om duidelijk te maken dat alleen de gelovige gehoorzaamt en alleen de gehoorzame gelooft, en geeft meer dan eens blijk van het wonder van de stille omgang te weten. Maar deze gebeurtenissen, schreef hij, ‘brachten me eenvoudigweg tot gebed en tot de Bijbel’.

Lees het volledige artikel in De Waarheidsvriend van 10 april 2015.