Universiteit van Franeker

Tot precies twee eeuwen geleden had Franeker een universiteit. Deze academie - en dan vooral de faculteit theologie - heeft voor heel de kerk in ons land en voor de Friese kerk in het bijzonder grote betekenis gehad, schrijft ds. L.H. Oosten.

Al ver voor de officiële invoering van de Reformatie in Friesland (1580) zijn er tal van dorpspastoors die prediken in gereformeerde zin en soms ook al in alle eer en deugd getrouwd zijn. Deze mannen kunnen bij de invoering van de Reformatie dan ook gemakkelijk aanblijven als predikant. Het ontbreekt deze dominees intussen aan een behoorlijke theologische scholing in gereformeerde zin. Door het vertrek van vele pastoors ontstaat bovendien een gebrek aan predikanten voor de dorpen en steden, wat niet afdoende wordt opgelost door allerlei combinaties van gemeenten te vormen.

Om in de behoefte aan gedegen gevormde predikanten te voorzien besluiten de Friese Staten op 14 april 1584 te Franeker een seminarium op te richten als ‘eerlick collegium’ voor de noodzakelijke opleiding van predikanten. Het wordt gevestigd in het voormalige Kruisheerenklooster. Al spoedig weet de nieuwe Friese stadhouder Willem Lodewijk van Nassau, overtuigd calvinist, te bewerken dat dit instituut een volledige universiteit wordt. De stichtingsdatum is 29 juli 1585. Leiden heeft dan al elf jaar een universiteit, ook opgericht met het oog op de theologische studie.