column

Crisis of dip

In een tijd van economische malaise zijn we weinig geïnteresseerd in de achterliggende ziekte.

In de medische wereld spreekt men van een crisis als een ernstige ziekte een beslissend stadium heeft bereikt. Het is erop of eronder: óf het herstel zal onomkeerbaar inzetten of de patiënt zal aan de ziekte bezwijken. Aan een crisis gaat dus een periode van ernstige ziekte vooraf. En na de crisis is de situatie van de patiënt beslissend anders dan ervoor, ten goede of ten kwade.

In het economisch spraakgebruik is deze toespitsing van het woord crisis afwezig. Onder een economische crisis verstaan we een periode van slapte, die weliswaar pijnlijk contrasteert met de tijden van groei die eraan vooraf gingen, maar zonder besef dat de dingen al lange tijd uit balans zijn.

Het medisch taalgebruik getuigt hier van meer diepgang dan de taal der economen. Als een ernstige ziekte het leven onleefbaar dreigt te maken, kan vanuit medisch perspectief een crisis worden ervaren als een pijnlijk maar noodzakelijk stadium op weg naar genezing. In een tijd van economische malaise daarentegen zijn we weinig geïnteresseerd in de achterliggende ziekte, maar ligt alle nadruk op het onderdrukken van de symptomen van de crisis, zonder dat we beseffen het voortduren van de ziekte hiermee te bevorderen. 

Als 2012 voor Europa het jaar van de economische crisis wordt, dan is vóór alles geboden vast te stellen hoe het zover kon komen. Daarvoor is, naar ik vermoed, geen diep economisch inzicht vereist, maar wel de bereidheid ons eigen gedrag kritisch tegen het licht te houden. Het is bepaald niet uit te sluiten dat onze westerse maatschappij ziek is geworden, omdat we ons leven meer en meer lieten domineren door een ongebreidelde en door egoïsme gedreven zucht naar meer. Mogelijk zijn we uit het oog verloren dat het succes van ons maatschappelijk functioneren niet bepaald wordt door wat we voor onszelf, maar wat we voor anderen, en dan met name voor zwakkeren, betekenen.

Nu we in Nederland besluiten in het kader van de bestrijding van de economische crisis te korten op sociale werkplaatsen en niet op tophypotheken, geven we er pijnlijk blijk van de juiste diagnose van onze economische ziekte nog niet te hebben gesteld.

F.A. van der Duyn Schouten