column

Mondigheid

In zijn befaamde boek 'Tegels lichten' uit 1972 verlangde de onlangs overleden journalist H.J.A. Hofland naar ’de dekolonisatie van de burger’.

Inmiddels is die wens royaal vervuld, zoals Hofland ook zelf waarnam: de burger is een beetje té bevrijd en mondig geworden en de populisten zijn onder ons. Sommigen lijken inmiddels te denken dat iets waar wordt alleen maar door het harder te roepen.

In de kerk gaat het wat langzamer, maar ook daar zien we soortgelijke tendensen. Op sommige punten is dat goed en nodig, waar de kerk al te hiërarchisch en ambtelijk was geworden. Maar soms betekent mondigheid ook verschraling en verlies aan kwaliteit. Het voordeel van de Brexit is dat je inmiddels weer mag zeggen dat inspraak en democratie niet in alle omstandigheden een goed idee zijn.

Neem nu de toegenomen inspraak rondom speciale diensten. Van een collega hoorde ik dat hij eens van een aanstaand bruidspaar bij het trouwgesprek al een keurig uitgewerkte liturgie kreeg aangereikt met tekstkeus en veel Opwekkingsliederen. Hij vroeg ad rem of ze dan ook maar meteen de preek voor hem wilden schrijven. Gelukkig schrok het paar er van en viel erover te praten, maar inmiddels kun je ook paren treffen die het schrijven van de preek ook zouden zien zitten. Het besef dat de vormgeving van de eredienst een vak is, is aan het verdwijnen. Maar je gaat je tandarts toch ook niet voorschrijven hoe hij je gebit moet onderhouden?

Vooral het verlies aan kwaliteit is verdrietig. Een populair verzoeknummer is het ‘gebed om zegen’, Opwekking 710. Ik snap het: innige tekst, die klinkt als een mellow popliedje. En wat is er mis met bidden om zegen? Nou, bijvoorbeeld dat het niet in fatsoenlijk Nederlands gebeurt. Neem de zin: ‘Zegen ons waar we in geloof voor leven.’ Die zin klopt gewoon niet.

Daarmee is niet gezegd dat alle mondigheid verkeerd is; integendeel. Wat zou het mooi zijn als de toegenomen mondigheid zou leiden tot echte creativiteit, tot vernieuwing en verbetering van de dienst aan God. Maar helaas levert mondigheid vaak juist meer middelmatigheid op. En kromme zinnen.

A. Huijgen