column

Duurzaamheid

‘Kennen jullie die oude stofzuigers zonder wieltjes nog?’ Vragend kijk ik de klas rond. Op een enkele verbaasde blik na, reageert verder niemand.

‘Mijn opa en oma hadden er nog een. Er zaten een soort ijzers onder, net als bij een slee. Daarmee gleed de stofzuiger over het tapijt.’ 

In de lessen over de wederopbouw heb ik een plaatsje ingeruimd voor opa en oma. Een van de doelen is dat leerlingen verschillen kunnen aangeven tussen de zuinige jaren vijftig en de jaren zestig waarin een consumptiemaatschappij ontstond. Opa en oma staan symbool voor de jaren vijftig. Opa werkte als timmerman mee aan de wederopbouw van Nederland. Oma verdeelde wekelijks het lage loon over de verschillende potjes om rond te kunnen komen.

Die zuinige mentaliteit, zeker ook gevoed door de oorlogsjaren, verdween nooit meer. Van jongs af aan kwam ik wekelijks op vrijdagmiddag op bezoek. Nooit veranderde er in het kleine huis iets noemenswaardigs. De eetkamerstoelen met de groenleren zitting, het secretaire, de geborduurde vogels aan de muur, zelfs de sanseveria: alles bleef zoals het was. Alleen de datum op de GZB-scheurkalender in de keuken schoof met de tijd mee.

Na het wekelijks bezoekje mocht ik soms blijven eten. De broodmaaltijd was eenvoudig. Bruine boterhammen, jam, de keuze uit een gekookt of een gebakken ei. Het sobere inkoopbeleid zorgde voor weinig afval. Het duurde weken voor ze de container met restafval gevuld hadden. Hun CO2-uitstoot was beperkt. Een auto hadden ze niet, een vliegtuig hadden ze nooit van binnen gezien. 

Toch klaagden ze nooit dat ze iets misten, of graag wilden bezitten. Hooguit was het vervelend dat de kostuums van opa niet zo lang meer meegingen als vroeger. Echte kwaliteit was iets van lang geleden. Toen ze naar het verzorgingstehuis verhuisden, waren ze oprecht verbaasd dat niemand in de familie de decennia oude stofzuiger kon gebruiken, en zelfs de kringloop het geval niet wilde hebben. Goede spullen weggooien, dat doe je niet.

Het woord duurzaamheid was nog niet uitgevonden, maar paste precies bij hen. Leven als opa en oma is daarom misschien wel de toekomst.

Arjan Baarssen