blog

Geen verbond zonder bloed

Het volmaakte Offerlam

Tijdens de paschamaaltijd spreekt Jezus over het bloed van het nieuwe verbond. Daarbij wijst Hij op Zichzelf: Míjn bloed. Ons valt de combinatie van de woorden ‘bloed' en ‘verbond' op. Wat heeft bloed met verbond te maken?

Bij de paschaviering zegt Jezus tegen zijn discipelen: ‘Want dit is Mijn bloed, het bloed van het nieuwe verbond, dat voor velen vergoten wordt tot vergeving van zonden.’ Deze woorden zijn alleen te verstaan tegen de achtergrond van de verbondssluiting op de Sinaï.

Het bloed van Christus, het Lam Gods, bevestigt Gods verbond tot op de dag van vandaag voor ieder die gelovig uit de avondmaalsbeker drinkt.

Verbondssluiting

Om helder te krijgen wat bloed en verbond met elkaar te maken hebben, letten we op Exodus 24. Daar spreekt Mozes over het bloed van het verbond. Hij gebruikt dezelfde woordcombinatie.

Wat is er aan de hand? Wel, Mozes klimt met Aäron, Nadab en Abihu en zeventig van de oudsten van Israël de berg Horeb op. Op zeker moment gaat Mozes alleen verder naar de top van de berg waar hij uit de hand van God de wet ontvangt.

Wanneer hij van de berg afdaalt, bouwt hij een altaar aan de voet van de berg. Hij richt twaalf stenen op, voor iedere stam één. Er worden dieren geslacht. Het bloed van deze dieren wordt voor de helft gesprenkeld tegen het altaar. De andere helft wordt opgevangen in een schaal.

Als dat gebeurd is, neemt Mozes het boek van het verbond en sprenkelt uit de schaal bloed op het volk dat samengekomen is. Daarbij spreekt Mozes de volgende woorden: ‘Zie, dit is het bloed van het verbond, dat de HEERE met u gesloten heeft op grond van al die woorden.’

Er is dus sprake van een verbondsboek met wederzijdse verplichtingen. De HEERE verplicht Zich om dit volk als Zijn volk te behandelen en het volk verplicht zich om geen andere goden te dienen dan de HEERE alleen.

Na deze plechtigheid wordt een offermaaltijd gehouden. Een maaltijd in het Oosten onderstreept de onderlinge verbondenheid van hen die eten. Zo ook in Exodus 24: God en Zijn volk zijn voor altijd verbonden. ‘En zij zagen de God van Israël.’ Een bijzondere ervaring!

Dat komt niet in mindering op Gods heiligheid. Want we lezen dat God Zijn hand niet uitstrekt om hen te doden. Er is leven. De maaltijd onderstreept de onderlinge gemeenschap met als gevolg de sjalom. Vrede tussen God en Zijn volk. Vrede over Israël.

Bloedvergieten

In Hebreeën 8 wordt dieper ingegaan op het gebeuren van Exodus 24. Geen verbond wordt ingewijd zonder bloed. ‘Zonder het vergieten van bloed vindt er geen vergeving plaats’ (Hebr.8:22b).

In Hebreeën wordt het offer geheel betrokken op Christus, de Hogepriester. ‘Bloed’, ‘offer’ en ‘verbond’ horen bij elkaar. Ook de ‘wet’ hoort in dat rijtje thuis. Als God Zijn verbond sluit met Israël, geeft Hij Zijn volk de wet, inclusief de offerwetgeving. De overtredingen van de wet worden verzoend door de offers die God Zelf geeft.

Offerhandelingen

In het oude Israël gaat het sluiten van een verbond gepaard met offerhandelingen. Het bloed dat vergoten wordt, is bloed van het verbond. Het sterven van Jezus op Golgotha, afgebeeld door het laatste pascha, is een verbondssluiting.

Het nieuwe van deze verbondssluiting is dat Jezus Zichzelf zal offeren. In tegenstelling tot de bloedige offers van dieren is het offer van Jezus eenmalig. Jezus is het volmaakte Offerlam. Dit is Mijn bloed, zo zegt Hij bij het pascha. Dat maakt het nieuwe van het verbond uit.

Het nieuwe is niet dat op Golgotha een verbond gesloten wordt buiten Israël om. Nee, het gaat nog steeds over het verbond dat de Heere eenmaal gesloten heeft met Zijn volk Israël. We denken aan Jeremia 31, waar gesproken wordt over het nieuwe verbond dat God in de toekomst met het huis van Israël en met het huis van Juda zal sluiten.

Er is sprake van een nieuw verbond, omdat dit verbond na Jezus’ offer niet meer op dezelfde wijze functioneert als het verbond dat op de Sinaï gesloten is. Dat verbond is verbroken door de zonde en ongehoorzaamheid van Israël. Het volk heeft zich niet gehouden aan de bepalingen van Gods verbond. De hartelijke instemming ontbrak.

Maar nu het offer door Jezus is gebracht en Zijn bloed heeft gevloeid, zal God Zijn wet schrijven in het binnenste van het volk, zodat het verbond dat door God eenzijdig is aangegaan, tweezijdig zal gaan functioneren door de Heilige Geest. Het volk zal hartelijk verbonden zijn aan zijn God. Want ze zullen de Heere kennen van de jongste tot de oudste. ‘Want Ik zal hun ongerechtigheid vergeven en aan hun zonden niet meer denken.’ Het verbond zal functioneren zoals God het heeft bedoeld.

Een nieuw verbond

Bij de laatste paasmaaltijd vlak voor Jezus’ sterven krijgen de woorden ‘verbond’, ‘offer’, ‘bloed’ en ‘wet’ hun diepste vervulling in Jezus Zelf. De tekenen van brood en wijn wijzen heen naar de opofferende liefde van de Zaligmaker. Een nieuw begin. Jezus ligt aan met de Zijnen. Hij heeft vurig verlangd om dit pascha met de Zijnen te eten.

Nu zullen de profetieën die spreken van het heil waarin ook de heidenvolkeren zullen delen, in vervulling gaan. ‘Ik zal U stellen tot een verbond voor het volk, tot een licht voor de heidenvolken’ (Jes.42:6b). Het verbond met het huis van Israël wordt verdiept: de heidenen worden in het verbond opgenomen. God wil dat Zijn heil zal reiken tot aan de einden der aarde.

Na Pinksteren worden de heidenvolkeren door de Heilige Geest ingeënt in de olijfboom en mede-erfgenaam van Gods verbond. De Heere vernieuwt Zijn verbond met Israël met het oog op de volkerenwereld. De volkeren worden ingelijfd in het verbond waardoor zij de Naam van Sions kinderen gaan dragen.

Maaltijd

Na een verbondssluiting eten de partijen gezamenlijk als uiting van onderlinge betrokkenheid en gezamenlijke verantwoordelijkheid. Bij een offer hoort een offermaaltijd. Het brood en de wijn bij het Pascha zijn tekenen van Jezus’ lichaam en bloed. Door dit te eten in geloof krijgen de disgenoten deel aan het offer dat eenmaal is gebracht. Wie aan deze maaltijd deelneemt, geniet de vrede, de sjaloom van het nieuwe verbond.

Het offer wordt niet herhaald. De maaltijd wel, totdat Jezus terugkomt. Dan zal de vrede gerealiseerd worden in het rijk der heerlijkheid. Zo bezien is het avondmaal een voorsmaak van het messiaanse bruiloftsmaal. Straks zal Christus de wijn nieuw drinken in Zijn koninkrijk. Met de Zijnen.

Hoop

Het pascha van toen en het kruis op Golgotha laten zien hoe God Zijn verbond bevestigt met bloed. God is trouw aan Zijn woord en verbond. Hij is de enige, echte Verlosser. Hij is het, Die verlossing zond aan al Zijn volk, Hij zal ’t verbond met hen in eeuwigheid bewaren.

Er is hoop voor Israël en de volkeren. Hoop voor een ieder die gelovig het offer van Jezus aanvaardt. In dat licht mogen we anno 2013 met verwondering en met verwachting het paasfeest vieren.

Want daar is kracht, wonderbare kracht in het bloed van het Lam.

M.A. Kuijt

Ds. M.A. Kuijt is hervormd predikant te Wijk (bij Heusden) en lid van het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond.