Als je vandaag kind bent
Zou het vandaag fijner zijn om jong te zijn dan toen ik zelf op de basisschool zat en toen ik tiener was? Die vraag komt regelmatig bij me boven. Kinderen zijn vandaag duidelijk in beeld, krijgen op school vaak maatwerk geleverd, hebben veel mogelijkheden en groeien op in een tijd waarin veel mensen niet op een euro hoeven te kijken. Volgens het liedje van Kinderen voor Kinderen kun je bovendien worden wat je wilt en maak je het verschil. De toekomst ligt aan je voeten.
Ongewenste foto’s
Toch weet ik het niet goed. Ik zie zulke opmerkelijke dingen. Bijvoorbeeld het bericht dat kinderen tussen vier en vijftien jaar elke dag gemiddeld 69 minuten op TikTok doorbrengen. Dit sociale platform met videootjes, muziek en ‘lives’ is leuk natuurlijk, maar zou je er echt blij van worden? Kom je met dat mobieltje serieus verder? Ander onderzoek maakt duidelijk dat een deel van de kinderen in groep zeven en acht wel eens in aanraking met ongewenste foto’s of video’s komt. De NOS bracht het bericht dat op een kwart van de Nederlandse basisscholen naaktfoto’s online via WhatsApp, Instagram en TikTok worden verspreid onder leerlingen. Leerkrachten maken zich zorgen. ‘Er waren foto’s gemaakt tijdens het douchen na de gymles, die later rondgingen.’ In het voortgezet onderwijs komt deze online shaming nog weer vaker voor dan op de basisschool: daar zeggen negen van de tien zorgcoördinatoren dat het op hun school speelt.
Seksueel geweld
Een volgende peiling maakt duidelijk dat bijna de helft van alle meisjes en een op de vijf jongens in ons land voor hun achttiende verjaardag seksueel geweld meemaakt. Per jaar worden ruim 20.000 kinderen slachtoffer. Dat houdt in: slachtoffer van verkrachting, aanranding of sextortion. Dat laatste is het dreigen met het online zetten van naaktbeelden van het slachtoffer, tenzij deze bijvoorbeeld flink betaalt.
In 2020, tijdens de eerste lockdown, meldden zich twee keer zoveel jongeren als slachtoffer van sextortion als normaal. Herman Bolhaar, Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen: ‘Iedereen was en is 24/7 online. De klassieke vorm van loverboys – maanden aanpappen met cadeautjes en dan toeslaan – is niet meer aan de orde. Het gaat veel sneller, soms wordt er al binnen 48 uur een seksueel delict gepleegd.’ Veel van de daders waren trouwens eerder zélf slachtoffer.
Openheid
Dit soort rapporten maken verdrietig. Als ik ze lees, komt vaak de vraag boven: zouden deze problemen te maken kunnen hebben met twee andere ontwikkelingen?
De eerste is dat openheid over seks in onze maatschappij ‘cool’ is; anno nu zijn we wat seksualiteit betreft van een taboe af. Seks moet overal zichtbaar kunnen worden. In films, maar ook in programma’s, zoals de reeks ‘Naar bed’, waarin ‘stellen openhartig over hun relatie en de kwaliteit daarvan vanuit de meest intieme plek van het huis’ vertellen.
Zou het kunnen dat kwetsbaren de prijs voor deze ‘winst’ betalen? Ik ben zomaar bang dat de benoeming van een ‘regeringscommissaris grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld’, zoals recent gebeurde naar aanleiding van de misstanden bij The Voice en Ajax, daarom dweilen met de kraan open is.
Ouders
Het andere wat bij me bovenkomt, is de vraag waar de ouders zijn. Onze samenleving wil dat iedereen zich inzet op de arbeidsmarkt. Voor de tijd en energie die daarvoor nodig zijn, krijg je geld en status terug. Twee werkende ouders hebben in een bepaalde fase van het gezinsleven best een aantal ballen in de lucht te houden. Is het dan vreemd dat je na een werkdag even geen energie hebt om veel aandacht aan je kind te besteden?
Het pas verschenen boek De verlaten generatie van Gabriele Kuby heb ik (nog) niet gelezen. De titel zet me wel aan het denken, net als het feit dat de Duitse rooms-katholieke sociologe haar boek ‘aan het lachen van kinderen’ opdraagt, met de hoop dat de harten van vaders en moeders zich weer tot zonen en dochters zullen richten.
Kinderen hebben recht op aandacht. Niet van hun iPhone, maar van liefhebbende ouders.