Waar bent u naar op zoek?

column

Complottheorie

13-10-2020

Twee op de tien SGP’ers geloven complottheorieën rond het coronavirus. Dubbel zoveel als de gemiddelde Nederlander. In de Verenigde Staten geloven veel conservatieve evangelicalen de bizarre beweringen van QAnon...

…(een beweging in de Verenigde Staten die extreemrechtse complotgedachten verspreidt).

President Trump zou een geheime oorlog voeren tegen satanisten en pedofielen die kinderen offeren. Deze informatie komt nota bene uit het Reformatorisch Dagblad. Niet uit seculiere media, van wie je zou kunnen verwachten dat ze zich verkneukelen over die goedgelovige christenen. 

Is het vreemd dat christenen vatbaarder zijn voor complottheorieën? Het christelijk geloof lijkt op het eerste gezicht zelf wel een complottheorie. Er is een onzichtbare strijd gaande tussen goed en kwaad. De mainstream van de samenleving wil de waarheid niet weten, maar een kleine groep koestert haar. De voorgaande zin zou toch zowel over christenen als over QAnon kunnen gaan? 

Bij christenen hoort een gezonde dosis scepsis over wat in de wereld als waarheid wordt gepresenteerd. Soms slaat die scepsis door en wordt het wantrouwen, een complottheorie. Toch zijn er fundamentele verschillen tussen christelijk geloof en complottheorieën.

Het christelijk geloof is gebaseerd op feiten, heilsfeiten namelijk. Nu worden die feiten wel betwist en de waarheid ervan is voor velen niet evident. Maar de christelijke traditie gaat al tweeduizend jaar mee.

Complottheorieën zijn beperkt houdbaar. Ze worden gevoed door een complex of zelfs onbegrijpelijk fenomeen, zoals het coronavirus. Met het uitdoven van het fenomeen zwakt ook de theorie af, tot er weer wat nieuws komt. Bovendien werkt een complottheorie met een held en een vijand, zoals Trump versus Bill Gates. De vijand is altijd iemand anders en wij moeten de held steunen. 

Dat is het belangrijkste verschil met christelijk geloof: de schuldige is niet een ander, maar wij zijn het zelf. Het gaat er dus niet om dat wij de beslissing brengen in de strijd tegen het Kwaad, maar dat God in Christus de wereld met Zichzelf verzoende. De Bijbel spreekt van het ‘geheim van de godsvrucht’ (1 Tim.3:16).

Dat moet niet geheim blijven, maar het wordt al eeuwen openbaar gemaakt in de verkondiging.

A. Huijgen