column

Niet meer op bezoek

‘Ik ga er niet meer heen. Je hebt er toch niets aan.’ Het is niet de eerste keer dat ik het iemand hoor zeggen na een bezoek aan een verpleeghuis. Iemand is vergeetachtig geworden, vertelt vaak hetzelfde of herkent je niet meer.

Het zijn gebreken die bij sommige mensen in ernstige mate de ouderdom tekenen. We noemen het dementie. Iedereen die ermee te maken heeft, weet hoe lastig het is. Het gesprek gaat moeizaam of is helemaal niet meer mogelijk. Wat iemand zegt, strookt niet meer met de werkelijkheid of is zelfs beledigend en kwetsend. Inderdaad: je hebt er niets aan. 

Hoe begrijpelijk ook, iedere keer bekruipt me een onbehagelijk gevoel. De spreker zegt hier niet iets over degene die hij bezocht heeft. Het is een uitspraak over zichzelf. Het bezoek heeft niets opgeleverd. Je hebt tijd en moeite geïnvesteerd, maar je krijgt er niets voor terug. Ik proef hier het probleem waar psychiaters en filosofen momenteel de vinger bij leggen. We kunnen niet met onvolmaaktheid omgaan. De uitspraak past in ons onvermogen om het uit te houden bij de aftakeling, bij het inefficiënte, het ineffectieve. Het onvermogen ook om barmhartig te zijn als de ander geen medelijden meer oproept, maar afkeer. Tegen een euthanasiewetgeving is het makkelijker protesteren dan tegen de neigingen die onszelf onder de huid zitten. 

Maar misschien moet ik milder zijn. Het is niet meer dan logisch dat je iets terug wilt krijgen van iemand met wie je altijd intiem was. Je verlangen naar zinvolheid, naar wederzijdsheid, is gefrustreerd. Juist je betrokkenheid leidt tot intense teleurstelling. Maar dan is er juist dat andere wat telt. Wellicht heeft de ànder er iets aan gehad. Gewoon omdat je er was. Met het effect hoeft niet gerekend te worden. 

De moeite met bezoeken mag ons extra dankbaar maken voor het personeel in zorginstellingen. Het is indrukwekkend wat zij aan geduld, liefde en toewijding laten zien. Juist vanuit de moeilijke ervaringen met een bezoek kun je met diep respect kijken naar de professional die dag in, dag uit – soms ook tegen het gevoel in – het werk van barmhartigheid doet. 

Dr. A. de Muynck